حسابداری مالیاتی (Tax Accounting) چیست؟ همه چیز درباره حسابداری مالیاتی
یکی از زیرمجموعههای حسابداری، شامل حسابداری مالیاتی خواهد بود که توسط آن رویدادهای مالی بررسی خواهد شد. این نوع حسابداری بیشتر برای مالیات و تهیه کردن اظهارنامههای مالیاتی مورد استفاده قرار میگیرد. امروزه حسابداری مالیاتی در بنگاههای اقتصادی، کسب و کارهای بزرگ و کوچک و … استفاده میشود. انجام امور مربوط به مالیات شرکتها، سازمانها و … توسط حسابدار مالیاتی انجام خواهد شد، از آنجایی که حسابدار مالیاتی تخصص لازم را در این زمینه دارد. بنابراین اگر میخواهید بدانید که حسابدار مالیاتی چه وظایفی دارد و برای محاسبه مالیات به چه اطلاعاتی نیاز دارد؟ با ادامه این مقاله همراه باشید.
حسابدار مالیاتی کیست؟
حسابدار مالیاتی از جمله افرادی است که باید علاوه بر کسب دانش در زمینه حسابداری، در مورد محاسبه مالیات نیز تبحر داشته باشد. همچنین این شخص باید از آخرین قوانین وضع شده کشور در زمینه حسابداری مالیاتی مطلع باشد تا بتواند به خوبی شرکت، سازمان و کسب و کارهای مختلف را در مسیر درست هدایت کند.
بنابراین انتخاب حسابدار مالیاتی بسیار اهمیت دارد، باید این فرد مهارت لازم را در زمینه مالیات داشته باشد، به همین جهت بسیاری از مدیران میزان دانش این افراد را در ابتدا ارزیابی خواهند کرد.
معرفی نرم افزار: نرم افزار حسابداری مالی
از اینرو بسیاری از شرکتها تمام تلاش خود را به کار میبرند تا حسابداری مالیات شرکت و کسب و کار خود را در اختیار افراد باسابقه قرار دهند، از آنجایی که مالیات بخشی از هزینههای یک شرکت یا مجموعه را در پایان یک سال مالی رقم میزند بنابراین اگر از افراد کم تجربه استفاده شود، کوچکترین خطا و سهلانگاری منجر به از دست دادن سرمایه شرکت و متضرر شدن آن میشود.
وظایف حسابدار مالیاتی
همان طور که بیان شد یک حسابدار مالیاتی همان طور که از اسم آن نیز مشخص است، باید دانش لازم را در زمینه حسابداری و امور مربوط به مالیات را داشته باشد. میتوان این طور بیان کرد، حسابدار مالیاتی در واقع همچون محافظ سرمایه یک شرکت خواهد بود.
در حقیقت مالیات از جمله هزینههایی است که همه شرکتها و کسب و کارها موظف به پرداخت آن هستند، اما تمام تلاش آنها بر این است که از پرداخت مالیاتهای اضافی معاف شوند. شرکتها و کسب و کارها همچنین نباید بی انضباطی مالیاتی داشته باشند، چرا که موجب مشکلات زیادی برای آنها خواهد شد.
معرفی نرم افزار: نرم افزارهای برنامه ریزی منابع سازمانی
به همین جهت استفاده از حسابدار مالیاتی برای حفظ سرمایه شرکت از پرداخت مالیاتهای اضافه، ارائه پرونده روشن مالیاتی و … برای یک شرکت و مجموعه بسیار ضروری است. بنابراین میتوان برخی از وظایف مهم حسابدار مالیاتی را در یک شرکت، سازمان و … را به صورت زیر بیان کرد:
• این حسابدار باید توانایی تنظیم کردن اظهارنامههای مالیاتی را در زمان مشخصی داشته باشد.
• بتواند کارهای مرتبط با مالیات و ارزش افزوده را به خوبی انجام دهد.
• امکان این را داشته باشد که تمامی گزارشها، درآمدها، بدهیها، طلبهای یک شرکت را در مدت یک ماه یا به طور سالیانه تهیه کند تا بتواند مالیاتهای فصلی یا سالیانه شرکت را محاسبه کند.
• امکان پیگیری چکهای دریافتی، وصول نشده و برگشتی مجموعه را داشته باشد.
• راهکارها و برنامههایی برای کاهش بدهی مالیاتی شرکت ارائه دهد.
• از کلیه قوانین، بخشودگیها، معافیتها و … اطلاعات بروزی داشته باشد.
• دفاتر پلمب شده قانونی را پیگیری کند.
• توانایی تنظیم لایحههای مالیاتی را داشته باشد تا از شرکت در مراحل مختلف همچون در برابر شورای حل اختلاف یا دیوان عدالت اداری دفاع مالیاتی نماید.
بیشتر بدانید: همه ی آنچه باید در مورد فرار مالیاتی بدانید
اطلاع لازم جهت محاسبه مالیات در حسابداری مالیاتی
حسابدار مالیاتی، در حقیقت همچون مشاور مالیاتی نیز عمل خواهد کرد، بنابراین علاوه بر داشتن اطلاعات لازم در زمینه حسابداری و مالیات، باید آگاهی زیادی جهت تهیه اسناد و مدارک مالیاتی نیز داشته باشد.
همچنین داشتن تسلط و اشراف کامل به اصول و قوانین مالیاتی از ویژگیهای برجسته یک حسابدار مالیاتی است. بنابراین میتوان گفت حسابدار مالیاتی جهت محاسبه مالیات باید اطلاعات گوناگونی داشته باشد که این اطلاعات به قرار زیر هستند:
• باید با تمامی وظایف و تکالیف مهم مالیاتی جهت ایجاد یک پرونده مالیاتی آشنایی داشته باشد.
• جهت تهیه اظهارنامه الکترونیک مالیات بر عملکرد تبحر بالایی داشته باشد.
• اطلاعات لازم جهت محاسبه انواع مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم و نحوه پرداخت آنها را داشته باشد، از جمله این مالیاتها شامل مالیات بر اجاره، مالیات بر درآمد، مالیات ارزش افزوده و …
• با روشهای اعتراض مالیاتی آشنایی داشته باشد همچون تهیه دادرسی مالیاتی، تحریر لوایح قانونی، مراجعه هیات تجدید نظر و … .
• اطلاعات لازم جهت جلوگیری از وارد شدن به جرائم سنگین و تخلفات مالیاتی داشته باشد.
• همچنین آگاهی لازم در زمینه بخشودگیها و معافیتهای مالیاتی برای کاهش مالیات را داشته باشد.
مالیات چیست و چگونه باید آن را پرداخت کرد؟
مالیات پولی است که از طرف دولت برای اشخاص و فعالان اقتصادی مشخص میشود. دولت این پول را در دسته هزینههای عمومی قرار میدهد. در واقع مالیات یکی از راههای درآمدزایی دولت به شمار میآید و همه افراد مشمول موظف به پرداخت آن هستند. میزان مالیات بر اساس قوانین هر کشور متفاوت است. در سالهای اخیر قوانین مالیاتی تغییرات زیادی داشته تا هر کس متناسب با درآمد خود مالیات پرداخت کند. حتی اگر بخواهید شخصاً اقدام به پرداخت مالیات کنید، باید بدانید حسابداری مالیاتی چیست. حسابداری مالیاتی بر اساس قوانین هر سال، میزان مالیات پرداختی افراد حقیقی و حقوقی را مشخص میکند. برای پرداخت مالیات شما باید نرخ مالیات را در نظر گرفته و اظهارنامه مالیاتی پُر کنید. اظهارنامههای مالیاتی در گذشته به شکل دستی پُر میشد و پرداخت به شکل حضوری صورت میگرفت. اما حالا شما میتوانید با مراجعه به سایت نظام امور مالیاتی، نسبت به صدور اظهارنامه و پرداخت مالیات به شکل آنلاین اقدام کنید. اظهارنامه مالیاتی و صدور قبض مهمترین بخش کار شما است. قوانین سفت و سخت سازمان امور مالیاتی شما را از ورود اطلاعات نادرست و غلط باز میدارد. جریمههای سنگین در انتظار کسانی است که پرداخت مالیات را به تاخیر میاندازند یا پنهان کاری میکنند. سازمان مالیات در کنار جریمهها، مشوقها و معافیتهای مالیاتی هم استفاده میکند. اما اگر بازرسان مالیاتی خلافی در اظهارنامه یا صورت معاملات شما پیدا کنند، از دریافت معافیتها محروم خواهید شد.
انواع مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم
مالیات در ایران به ۲ دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم میشود. برای که بدانید حسابداری مالیاتی چیست، باید از انواع مالیات هم مطلع باشید.
انواع مالیات مستقیم
مالیات مستقیم، مالیاتی است که بدون واسطه از تمامی افراد دریافت میشود. ماموران مالیاتی بر اساس دارایی و درآمد اشخاص، هزینه مالیات مستقیم را دریافت میکنند. تمامی افرادی که در ایران زندگی میکنند، مشمول پرداخت مالیات مستقیم هستند. حتی افراد خارجی که درآمد از کسب و کارهای ایرانی دارند، باید مالیات مستقیم پرداخت کنند. تمامی موارد زیر به عنوان مالیات مستقیم در ایران شناخته میشود:
• مالیات بر درآمد
• مالیات بر درآمد کشاورزی
• مالیات بر درآمد حقوق
• مالیات بر درآمد مشاغل آزاد
• مالیات بر درآمد اتفاقی
• مالیات بر درآمد املاک
• مالیات بر دارایی
• مالیات بر ارث
• مالیات حق تمبر
انواع مالیات غیرمستقیم
مالیات غیر مستقیم همانطور که از اسم آن پیداست به شکل نامحسوس و با واسطه از افراد دریافت میشود. ماموران مالیاتی هیچگاه برای دریافت مالیات غیر مستقیم به سراغ افراد نمیآیند. در واقع شما با خرید و انجام امور روزمره در حال پرداخت مالیاتهای غیر مستقیم زیادی هستید. لازم نیست که حتماً کسب و کار داشته باشید؛ مالیات غیر مستقیم به تمامی کالا، محصول، خدمات و… اعمال میشود. دو دسته بندی کلی زیر معرف مالیات غیر مستقیم در ایران است:
• مالیات بر واردات
• مالیات بر ارزش افزوده
در مطلب «قانون مالیات بر ارزش افزوده چیست؟» میتوانید با نحوه پرداخت و نرخ محاسبه ارزش افزوده آشنا شوید.
چه کسانی مشمول پرداخت مالیات هستند؟
حالا که فهمیدید حسابداری مالیاتی چیست و بر چه چیزهایی وارد میشود، وقت آن است که مشمول آن را بشناسید. مشمولان پرداخت مالیات بر اساس قانون سازمان امور مالیاتی در هر سال تعیین میشوند. ممکن است در قانون مالیات ۱۴۰۰ تغییر زیادی نسبت به ۱۳۹۹ مشاهده نکنید. اما برای آنکه مشمول پرداخت جریمه نشوید باید قوانین هر سال را به دقت مطالعه کنید. همانطور که در بالاتر توضیح دادیم، هر کسی بسته به نوع فعالیت خود مالیات غیرمستقیم پرداخت میکند. اگر واردکننده کالا و محصولات باشید، باید برای خروج آن از گمرک مالیات پرداخت کنید. مسافران برای وارد کردن کالاهایی مانند گوشی و رجیستر کردن آن باید مالیات پرداخت کنند. مالیات بر ارزش افزوده هم به شکل غیرمستقیم روی کالاهای خریداری شده یا خدمات دریافت شده اعمال میشود. بنابراین منظور از مشمولین پرداخت مالیات، عمدتاً کسانی هستند که باید مالیات مستقیم بدهند. با در نظر گرفتن انواع مالیات مستقیم در ایران، به راحتی میتوان مشمول آن را مشخص کرد. اجرای قانون مالیات به شکل مرحلهای انجام گرفته است. به این شکل که در هر سال بخش جدیدی از کسب و کارها به لیست مشمولان اضافه میشود. طبق آخرین تغییرات قانون مالیاتی، افراد زیر جزو مشمولان پرداخت مالیات هستند:
• تمامی مالکان حقیقی و حقوقی داراییهای ملکی مانند خانه، دفتر، زمین و باغ
• هر شخص حقیقی یا حقوقی ایرانی ساکن ایران که درآمد داخل یا خارج از کشور دارد
• هر شخص حقیقی یا حقوقی خارجی که از داخل ایران درآمد کسب میکند
• هر شخص حقیقی یا حقوقی خارجی که خریدار محصولات فرهنگی ایرانی یا امتیازات واگذاری حقوق ناشر است
بر طبق این ۴ بند، میتوان متوجه شد که تمامی کارمندان، مالکان، شاغلان و وارثان باید مالیات مستقیم پرداخت کنند. برای جلوگیری از جریمههای مالیاتی، پرداخت به موقع و منظم مالیات مستقیم الزامی است. برای این کار باید بدانید که اظهارنامه مالیاتی چیست و چطور میتوان آن را دریافت و پرداخت کرد. از جمله وظایف حسابدار مالیاتی رسیدگی به فرمهای درون سامانه مودیان است. پرداخت مالیات مستقیم و غیر مستقیم به شکل آنلاین در زمان و هزینههای شما صرفه جویی میکند. اما باید بدانید که چطور این کار را به درستترین شکل ممکن انجام دهید. ورود هرگونه اطلاعات غلط و پنهان کاری معاملات منجر به جریمه خواهد شد.
شرایط معافیت از مالیات در سال ۱۴۰۰
معاف مالیاتی نه تنها مشخص کننده مشاغل حمایتی از طرف دولت است بلکه میتواند مشوق افراد حقیقی و حقوقی برای پرداخت به موقع مالیات باشد. شما میتوانید با پرداخت به موقع مالیات یا پیش پرداخت آن، مشمول معافیتهای مالیاتی شوید. شرایط معافیت از مالیات سال ۱۴۰۰ کاملاً روشن و مشخص است. علاوه بر مشاغل و سطح درآمد تعیین شده برای معاف مالیاتی ۱۴۰۰، خبرهای دیگری هم منتشر شده است. میتوانید از معافیتها و بخشودگی جرایم با رعایت دستورالعملهای سازمان امور مالیاتی استفاده کنید. اما این موضوع تنها زمانی صادق است که آگاهی کامل نسبت به قانون داشته باشید. موسسات دولتی، ادارات، وزارتخانهها و دستگاههای زیرمجموعه آن ها، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی مانند بنیاد مستضعفان و کمیته امداد، حوزههای علمیه و… مشمول معافیت از مالیات هستند. علاوه بر آن سقف درآمد تا ۴ میلیون تومان در ماه معاف مالیات حقوق در نظر گرفته میشود. حقوقهای بالای ۴ میلیون مشمول پرداخت مالیات ۱۰ تا ۳۵% هستند. برای تشویق صاحبان املاک، در صورت اجاره دادن ملک خالی میتوانید از معافیت استفاده کنید. داشتن خانههای خالی بیش از یک واحد میتواند برای شما مالیات به همراه داشته باشد. به طور کلی مشاغل معاف از مالیات شامل موارد زیر است:
• فعالیتهای تولیدی و معدنی
• کشاورزی روستایی و عشایری
• بیمه عمر
• هزینههای درمانی اشخاص
• سرمایه گذاری در بنگاههای تولیدی
• صادارت
• فرش و صنایع دستی
• بورس
قوانین مالیاتی مهم برای حسابداری مالیاتی (Tax Accounting)
قوانین مالیاتی مجموعه گستردهای از بندها و تبصرههای مالیاتی را شامل میشود که حسابداران مالیاتی لازم است برای انجام محاسبات بر پایه آنها عمل کنند. برای همین در ادامه تنها به بعضی از مهمترین قوانین مالیاتی پرداخته میشود.
هزینههای قابل قبول مالیاتی
اصلیترین موضوعی که در پیگیری درآمد و هزینه افراد و کسب و کارهای گوناگون مورد بررسی و حسابرسی قرار میگیرد انواع هزینههای قابل قبول مالیاتی است. برای همین طبق قوانین مالیاتی لازم است صورتحسابهای مالیاتی با توجه کارکرد و عملکرد هر کسب و کار به صورت مستدل و مستند تنظیم شود.
طبق قوانین مالیاتی، هر نوع خرید و فروش کالا و خدمات لازم است به صورت مستند ثبت و فاکتور شود. بر این اساس هر فاکتور خرید یا فروشی باید واجد اطلاعات زیر باشد:
• نام فروشنده/خریدار
• شماره سریال فاکتور
• تاریخ صدور
• شماره کد اقتصادی
• آدرس و شماره تلفن و اطلاعات تماس
• کد ۱۰ رقمی شرکتها و کد ملی افراد
• مشخصات محصولات یا خدمات
• قیمت واحد
• تعداد کالا یا میزان خدمات
• مبلغ کل یا جمع فاکتور
• امضای فروشنده/ مهر شرکت
• امضای خریدار/ تحویل گیرنده
• مالیات بر ارزش افزوده
• قیمت کل کالا
مالیات مستقیم بر حقوق
بر خلاف کسبه و شرکتهای بازرگانی و تجاری که باید هزینههای مالیاتی خود را محاسبه کرده و به صورت مستدل و مستند به اداره دارایی ارائه دهند، مالیات بر حقوق کارمندان و افراد شاغل لازم است توسط کارفرما محاسبه شده و از طرف آنها به اداره دارایی پرداخت شود.
محاسبه مالیات بر حقوق از جمله موارد پیچیده حسابداری مالیاتی محسوب میشود که لازم است بر اساس معافیتها، ضریبها و دستورالعملهای اداره دارایی در هر سال انجام شود. برای همین این نوع از حسابداری مستلزم آشنایی گسترده با این قوانین و همچنین آگاهی از تغییرات آنها در هر سال است.
لازم به ذکر است که این نوع از مالیات صرفا به کارمندان و افراد شاغلی تعلق میگیرد که مشمول بیمه تامین اجتماعی شده باشند. علاوه بر این، هر سال نرخ معافیت مالیاتی برای افرادی که از سطح حقوق پایینی برخوردار هستند توسط اداره دارایی تعیین میشود. برای مثال در سال ۱۴۰۰ کارمندان و شاغلانی که تا سقف ۰۰۰/۰۰۰/۴۸۰ ریال در سال، یا ۴ میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشند، از این نوع مالیات معاف هستند. این در حالی است که میزان نرخ معافیت مالیاتی در سال ۱۳۹۹ برابر با ۳ میلیون تومان در ماه بود.
چه مواردی در حسابداری مالیاتی مورد بررسی قرار میگیرند؟
حسابدار مالیاتی باید اشراف کاملی روی قوانین و مقررات مربوط به مالیات داشته باشد. به طور کلی در حسابداری مالیاتی، موارد زیر باید بررسی شوند:
• حقوق پرسنل
• انواع داراییهای ثابت
• میزان هزینه و درآمد
• صورت گردش مواد اولیه و کالا
• مالیات تکمیلی
• تعدیلات سنواتی
• دفاتر مالی و تراز حسابها
• صورت مالی واردات و صادرات
• بهای تمام شده کالا یا خدمات
آشنایی با مراحل اصلی فرایند حسابداری مالیاتی (Tax Accounting)
در کشور ما به طور کلی دو نوع مالیات مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد که هر کدام قوانین خاص خود را دارند. آشنایی با مالیاتهای مستقیم به دلیل امکان نگهداری اطلاعات مالی آنها در حسابداری مالیاتی از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین این نوع مالیاتها یکی از مهمترین منابع درآمدی دولتها محسوب میشوند. از طرف دیگر مالیاتهای غیرمستقیم قابلیت نگهداری حساب و اطلاعات مالی را ندارند.
فرایند وصول مالیاتهای مستقیم پیچیدگیهای خاص خود را دارد. به همین دلیل متخصص حسابداری مالیاتی باید با این فرایند آشنایی کامل داشته باشد. در ادامه به معرفی مراحل این فرایند میپردازیم:
۱. تهیه اظهارنامه مالیاتی
اولین قدم در فرایند وصول مالیاتهای مستقیم، تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی است. به هر حال دولت باید از این طریق به اطلاعات مالی کسب و کارها دسترسی داشته باشد. دولت بعد از بررسی اظهارنامه مالیاتی، اقدام به تعیین میزان مالیات میکند. همچنین عدم ارائه به موقع اظهارنامه مالیاتی، باعث تحمیل جرائم سنگین به کسب و کارها میشود.
۲. بررسی مالیات
بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی، بررسی و تشخیص اطلاعات مالی برعهده سازمان امور مالیاتی است. حسابداری مالیاتی فقط وظیفه تهیه و ارسال اظهارنامه را برعهده دارد. بر این اساس سازمان امور مالیاتی باید تا ۱ سال پس از انقضای مهلت مقرر تسلیم اظهارنامه، رسیدگیهای لازم را انجام دهد.
۳. توافق با مدیر امور مالیاتی
بعد از تشخیص و بررسی مالیات توسط سازمان امور مالیاتی، نوبت به درخواست رسیدگی مجدد میرسد. در این مرحله مودی مالیاتی باید تا ۳۰ روز بعد از ابلاغ برگ تشخیص به سازمان امور مالیاتی مراجعه و مراتب درخواست رسیدگی خود را ثبت کند. این وظیفه برعهده حسابداری مالیاتی است. سازمان امور مالیاتی هم باید ظرف مدت ۳۰ روز از درخواست رسیدگی، نتیجه نهایی را اعلام کند.
۴. حل اختلاف مالیاتی
اگر رأی صادره از سوی سازمان امور مالیاتی مورد توافق مودی و سازمان قرار نگیرد، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده میشود. هر رأیی که در این هیأت صادر شود، قابلیت اجرا دارد. همانطور که اشاره کردیم یکی دیگر از وظایف حسابداری مالیاتی، رسیدگی به پروندههای مالیاتی در مراجع ذیصلاح است. در این مورد هم وظیفه پیگیری رأی نهایی هیأت اختلاف مالیاتی برعهده حسابدار مالیاتی است.
۵. قطعیت مالیات
رأی صادر شده در هیأت اختلاف به مودی و سازمان امور مالیاتی ابلاغ میشود. این رأی قطعی بوده و برای مودی لازمالاجراست. به این ترتیب نوبت به پرداخت مالیات میرسد.
۶. پرداخت مالیات
در این مرحله مودی باید میزان تعیین شده مالیات را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. این پرداخت ممکن است از طریق چک، سفته یا به صورت نقدی انجام شود.
وضعیت آینده شغلی حسابداری مالیاتی در ایران
بازار کار حسابداری در همه شاخهها نمره قبولی دارد. حسابداری مالیات هم از فرصتهای شغلی بسیار زیادی برخوردار است. البته به شرطی که علاوهبر تحصیلات آکادمیک از مهارتهای لازم برای این شغل هم برخوردار باشید. دانشآموختگان این رشته نرخ بیکاری بسیار کمتری نسبت به سایر رشتهها دارند.
مالیات مبحثی است که از گذشته وجود داشته و در آینده هم به شکلهای دیگری وجود خواهد داشت. به همین دلیل همواره کسب و کارها با این موضوع دست و پنجه نرم خواهند کرد. با این اوصاف همیشه کسب و کارها به حسابداری مالیاتی نیاز دارند و بازار کار و آینده شغلی این رشته تضمینی است.
حسابدار مالیاتی باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
برای این که به یک حسابدار مالیاتی موفق تبدیل شوید، باید ویژگیهای لازم حسابداری مالیاتی را داشته باشید. این ویژگیها و مهارتها کدامند؟
- آگاهی و تسلط بالا نسبت به مسائل مربوط به صنایع مختلف
- داشتن مهارت کافی در ریاضیات
- دارای روابط عمومی قوی
- درک بالا از مسائل مربوط به حسابداری مالیاتی
- داشتن انعطافپذیری بالا
- داشتن روحیه نقدپذیری
- برخورداری از ابتکار عمل و خلاقیت در انجام فعالیتها
- اشراف کامل به قوانین مالیاتی