دادرسی مالیاتی چیست؟مراحل دادرسی مالیاتی
منظور از فرایند دادرسی مالیاتی مراحلی است که یک مودی جهت اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی و یا فرایند وصول مالیات می‌تواند انجام دهد. دادرسی مالیاتی در ایران به دو بخش درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می‌شود که مجموعا شش مرجع رسیدگی مالیاتی وجود دارد.
در چه صورت به دادرسی مالیاتی نیاز داریم؟
- در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیات: اگر به تشخیص مالیات ابلاغ شده توسط اداره امور مالیاتی اعتراض دارید، می توانید از طریق دادرسی مالیاتی نسبت به آن اعتراض کنید.
- در صورت عدم تمکین به جریمه های مالیاتی: اگر از جریمه های مالیاتی ابلاغ شده توسط اداره امور مالیاتی ناراضی هستید، می توانید از طریق دادرسی مالیاتی نسبت به آن اعتراض کنید.
- در صورت بروز اختلاف در تفسیر قوانین مالیاتی: در صورت بروز اختلاف در تفسیر قوانین مالیاتی، می توانید از طریق دادرسی مالیاتی برای حل اختلاف اقدام کنید.
دادرسی مالیاتی چیست؟مراحل دادرسی مالیاتی
زمان انجام دادرسی مالیاتی
از زمانی که برگه تشخیص مالیات به صورت رسمی و قانونی به مؤدیان مورد نظر ابلاغ می‌شود، پس از اعلام میزان مالیات تعیین شده توسط کارشناس امور مالیاتی، اگر رقم و مبلغ تعیین شده مورد قبول مودی نباشد، این قابلیت وجود دارد که حداکثر تا مدت زمان مشخص ۳۰ روز (یک ماه) نسبت به پیگیری و تحلیل آن، طی یک پروسه قانونی جهت دادرسی مالیاتی اعتراض خود را ارائه دهد.
دادرسی مالیاتی چیست؟مراحل دادرسی مالیاتی
اگر بخواهیم بهترین تعریف را از دادرسی مالیاتی ارائه دهیم باید به این اشاره کنیم که به مجموعه اموری که مودی مالیاتی برای حل اختلاف مالیاتی خود با اداره مالیات انجام می دهد دادرسی مالیاتی می گویند.
چرخه دادرسی روندی است که برای قانونمند کردن دادرسی مالیاتی تعیین شده. پرونده مودی از مراحل مختلف این روند می گذرد. در این روند ممکن است مشکل پرونده مودی حل شود یا ممکن است تا پایان این مراحل ارجاع شود.
این چرخه شامل مراحل زیر می شود:
- رئیس اداره امور مالیاتی مربوطه
- هیات حل اختلاف مالیاتی
- شورای عالی مالیاتی
- هیات سه نفره وزارت اقتصاد و دارایی
- دیوان عدالت اداری
طبق ماده ۱۷۰ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مرجع رسیدگی به هر گونه اختلاف که در تشخیص مالیاتهای موضوع این قانون بین اداره امور مالیاتی و مؤدی ایجاد شود هیأت حل اختلاف مالیاتی می باشد مگر مواردی که به موجب مقررات سایر مواد این قانون مرجع دیگری تعیین شده باشد.
قانون مالیاتهای مستقیم مراجعی را برای رسیدگی به شکایات مؤدیان و حل اختلافات مالیاتی پیش بینی کرده است که در ادامه به معرفی مراجع مذکور می پردازیم:
مرحله اول: دادرسی اداری (ماده ۲۳۸) رئیس اداره امور مالیاتی مربوطه
پرونده مالیاتی هر مودی، نهایت منجر به صدور برگ تشخیص مالیاتی می‌گردد که هر برگ تشخیص مالیاتی باید دارای شرایط مندرج در ماده ۲۳۷ قانون مالیات های مستقیم باشد.
ماده ۲۳۷ قانون مالیات های مستقیم: برگ تشخیص مالیات باید بر اساس مأخذ صحیح و متکی به دلایل و اطلاعات کافی و به نحوی تنظیم گردد که کلیه فعالیت‌های مربوط و درآمدهای حاصل از آن به طور صریح در آن قید و برای مودی روشن باشد.
امضاکنندگان برگ تشخیص مالیات باید نام کامل و سمت خود را در برگ تشخیص به طور خوانا قید نمایند و مسئول مندرجات برگ تشخیص و نظریه خود از هر جهت خواهند بود و در صورت استعلام مودی از نحوه تشخیص مالیات مکلفند جزئیات گزارشی را که مبنای صدور برگ تشخیص قرار گرفته است به مودی اعلام نمایند و هرگونه توضیحی را در این خصوص بخواهد به او بدهند.
بنابراین به عنوان اولین گام جهت شروع دادرسی مالیاتی حتما باید اقدام به دریافت گزارش رسیدگی که منجر به صدور برگ تشخیص شده است نمایید. همچنین یک گزارش رسیدگی باید با جزئیات کامل صادر شده باشد.
پیشنهاد می‌گردد اگر مفهوم و منظور موضوعی که در گزارش رسیدگی درج شده است را متوجه نمی‌شوید، از ممیز مربوطه سوال کنید. اگر ممیز مالیاتی به مدارکی استناد نموده است که در اختیار شما نیست می‌توانید به استناد ماده ۲۳۷ آن را نیز مطالبه کنید. بنابراین در این مرحله اقدام به جمع آوری اطلاعات در مورد ادعاهایی که در برگ تشخیص و گزارش رسیدگی شده است نمایید و صحت این ادعاها را با بررسی مدارک حسابداری مورد سنجش قرار دهید.
این رو هم مد نظر قرار بدیم که رئیس امور مالیاتی هم از زمانی که ما ثبت اعتراض رو انجام می‌دیم ۴۵ روز فرصت داره که رسیدگی کنه اگر که این ۴۵ روز بگذره در واقع فرصت توافق بیشتر از اون ۴۵ روز نسیت و باید قبل از این ۴۵ روز یا توافق انجام بشه یا اینکه پرونده ارجاع بشه به هیئت حل اختلاف بدوی.
طبق ماده ۲۳۸ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مؤدی ابلاغ می شود چنانچه وی نسبت به آن معترض باشد می تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ شخصأ یا به وسیله وکیل خود به اداره امور مالیاتی مراجعه نماید و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتبأ تقاضای رسیدگی مجدد نماید.
در واقع پس از ابلاغ برگ تشخیص مؤدی ممکن است دو نوع عکس العمل در مقابل آن داشته باشد که به شرح ذیل است:
- قبولی خود را ظرف ۳۰ روز نسبت به آن کتبأ اعلام کند و مالیات مورد مطالبه را به مأخذ برگ تشخیص پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را بدهد که در این صورت پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه می گردد.
- به برگ تشخیص صادره اعتراض نماید در این صورت مؤدی مخیر است ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ کتبأ به برگ تشخیص اعتراض و مستقیمأ به هیأت حل اختلاف رجوع نماید یا اینکه براساس ماده ۲۳۸ به اداره امور مالیاتی و مسئول مربوط مراجعه نماید که در این حالت سه فرض متصور است.
- فرض اول: مسئول مربوط دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده را برای برای مندرجات برگ تشخیص کافی بداند. در این فرض موضوع به نفع مؤدی و با رد برگ تشخیص فیصله می یابد.
- فرض دوم: مسئول مربوط ادعای مؤدی را غیر وارد تشخیص دهد که در این صورت مکلف است مراتب را مستدلآ در پشت برگ تشخیص منعکس و پرونده را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف ارجاع نماید.
- فرض سوم: توافق بین مؤدی و اداره دارایی است یعنی قانون گذار اجازه جرح و تعدیل در میزان مالیات مورد تشخیص را به مقام مسئول اعطا کرده تا در صورت حصول توافق مستندأ به ماده ۲۳۹ پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی گردد.
مرحله دوم دادرسی مالیاتی؛ هیئت حل اختلاف مالیاتی
در قانون جدید دادرسی مالیاتی هم مثل سابق، چهار نوع مرجع اداری ویژه برای حل و فصل اختلافات مالیاتی و رسیدگی در نظر گرفته شده است. اما طبق ماده ۲۴۴ قانون مالیات مستقیم، قبل از ورود به این مراجع، باید هیات حل اختلاف که متشکل از ۳ نفر است، به این اختلاف مالیاتی رسیدگی کنند.
این هیات از سه عضو نماینده سازمان مالیاتی، قاضی و نماینده مؤدی تشکیل شده است. این کمیته اسناد مودی را بررسی خواهد کرد تا مشخص شود آیا پرونده او در این مرحله قابل حل است یا خیر. مودی هم تصمیمی که گرفته شده است را می‌پذیرد. رای نهایی در گزارش رسیدگی مالیاتی اعلام خواهد شد، البته مودی ۳۰ روز فرصت دارد تا دوباره به رای اعتراض کند.
مرحله سوم رسیدگی مالیاتی؛ شورای عالی مالیاتی
نحوه دادرسی مالیاتی در این مرحله به این صورت است که مودی می‌تواند تا یک ماه پس از اعتراض به صدور حکم توسط هیأت حل اختلاف، به شورای عالی مالیاتی مراجعه کند. طبق ماده ۲۵۲ مالیات مستقیم، این شورا از ۲۵ عضو خبره تشکیل شده است و دوره عضویتشان سه سال است.
در حال حاضر شورای اقتصاد پس از طی مراحل قانونی و بدون توجه به ماهیت موضوع به آن رسیدگی و تصمیم نهایی را اتخاذ خواهد کرد.
چنانچه در این مرحله شورای عالی رأی کمیسیون حل اختلاف را نپذیرد، پرونده به سازمان بازرسی مالیاتی ارسال و به کمیسیون حل اختلاف دیگری منتقل می‌شود. در صورت تایید رای شورای حل اختلاف در شورای عالی مالیاتی، مودی می‌تواند نسبت به کرسی سه نفره وزارت اقتصاد معترض شود.
مرحله چهارم دادرسی مالیاتی؛ هیئت سه نفره وزارت اقتصاد و دارایی
پس از رد شدن پرونده از زیر نظر مراجع ذکرشده و حل نشدن مشکل، مودی باید در هیئت سه نفره وزارت اقتصاد حاضر شود. هدف از تشکیل این شورای سه نفره اینست که پرونده از سازمان مالیاتی و دولت خارج نشود.
این کمیته متشکل از سه نفر است که به پیشنهاد وزیر اقتصاد و دارایی انتخاب می شوند و بعد از رسیدگی به پرونده، رای می‌دهند.
البته اگر مودی راضی نشود و نظر هیات را نپذیرد، می‌تواند با مراجعه به دیوان عدالت به رای، اعتراض کند.
مرحله پنجم دادرسی مالیاتی؛ دیوان عدالت اداری
در این مرحله که بیشتر طبق قوانین و مقررات قضایی پیش می‌رود، بهتر است مودی با کمک وکیل کارها را انجام دهد زیرا احتمالا در این گام، اختلافات با سازمان مالیاتی شدت گرفته است.
تقریبا می‌توان گفت که دیوان آخرین خانه امید برای مودی است. اگر نسبت به رای اعتراضی وجود داشت، مودی می‌تواند تا سه ماه بعد از ابلاغ رای، به دیوان شکایت کند. او حق دارد برای صرفه‌جویی در وقت، مستقیما به دیوان اداری مراجعه کند. البته وقتی کسی به مرحله مراجعه به دیوان می‌رسد، مطمئنا کلی هزینه دادرسی مالیاتی پرداخت کرده و وقت گذاشته است.
سخن پایانی
در دادرسی مالیاتی، نوع دفاع مودی از اظهارنامه و پرونده مالیاتی، نقش بسیار تعیین کننده‌ای دارد. اگر مودی نسبت به قوانین، اشراف داشته باشد و بتواند از پرونده خود دفاع کند، مراحل رسیدگی مالیاتی زودتر به اتمام می‌رسد و نتیجه خواهد داد. اگر فرد نسبت به این قوانین آگاهی کافی ندارد، بهتر است از مشاوران خبره بهره بگیرد. کارمنتو، اولین پلتفرم تخصصی در حوزه مشاوره کسب و کار، می‌تواند شما را در پرونده‌های مالیاتی همراهی کند. مشاوران خبره و مجرب این مجموعه، از قوانین مالیاتی آگاهی دارند و می‌توانند در حل این مسائل به شما کمک کنند. شما می‌توانید به صورت تلفنی یا آنلاین، با مشاوران این مجموعه در ارتباط باشید و در کمترین زمان، مشکل مالیاتی خود را حل کنید.
مشاور مالیاتی در تبریز
دکتر مهدی عابدی
۰۹۱۴۱۰۴۱۳۶۰
