نکات مهم و کلیدی قانون مالیات ارزش افزوده ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴
ماده ۲ـ عرضه کالاها و ارائه خدمات در ایران و واردات و صادرات آنها، از لحاظ مالیات و عوارض مشمول مقررات این قانون است.
تبصره ۱ـ کالاها و خدمات مشمول موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده که توسط مودیان حقیقی خریداری، تحصیل یا تولید می شود، در صورتی که برای مصارف شخصی برداشته شود عرضه کالا به خود محسوب می شود و مشمول مالیات و عوارض خواهد شد.
در صورتی که عرضه کالا به خود برای استفاده شغلی باشد مشمول مالیات و عوارض نخواهد شد.
تبصره ۲ ـ معاوضه کالاها و خدمات در این قانون، عرضه کالا و ارائه خدمت از طرف هر یک از متعاملین محسوب می شود و مشمول مقررات این قانون است.
ارائه خدمات حمل و نقل هوایی (اعم از بار و مسافر) در ایران یا از مبدأ ایران (در پروازهای مستقیم) و به اولین مقصد در خارج از ایران (در پروازهای غیر مستقیم) ، از مأخذ کل کرایه دریافتی و یا کل کرایه دریافتی تا اولین مقصد، مشمول مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰ می باشد.
فروشندگان خدمت در ایران نسبت به کلیه خدماتی که در فهرست معافیت های ماده (۹) و سایر احکام قانونی، ذکر نشده است مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده خواهند بود، چنانچه ثابت شود که بابت خدمات مذکور مستقیم یا غیر مستقیم ارز، حاصل و وارد کشور شده است – اعم از اینکه محل مصرف و یا مقصد خدمات، داخل باشد یا خارج از کشور – به عنوان صادرات، معاف از پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده می باشد و مالیات و عوارض خرید نهاده های آن ها مسترد می شود.
ماده ۳ ـ تاریخ تعلق مالیات و عوارض تاریخ صدور صورتحساب مطابق با مقررات است.
تبصره ـ قبوض آب، برق، گاز و مخابرات از آنجا که سند فروش کالا یا خدمت محسوب می شوند، در حکم صورتحساب هستند.
ماده ۴ ـ مودی مکلف است حداکثر تا پایان ماه پس از انقضای هر دوره مالیاتی، کل مالیات و عوارضی را که طی آن دوره به فروش کالا و یا ارائه خدمات توسط وی تعلق گرفته است، با رعایت تبصره (۲) این ماده و پس از کسر اعتبار مالیاتی خود، به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، پرداخت نماید.
تبصره ۱ـ مطابق این قانون، اصل بر نقدی بودن معاملات است; مگر اینکه نسیه بودن معاملات و دریافت و پرداخت های مرتبط با آن در سامانه مودیان ثبت شده و به تأیید طرفین رسیده باشد. در مواردی که معامله یا قرارداد در سامانه مودیان ثبت نشده باشد، آن معامله یا قرارداد، نقدی تلقی می شود.
تبصره ۲ ـ در معاملات غیرنقدی نظیر فروش اقساطی و اجاره به شرط تملیک و قراردادهای پیمانکاری و مشاوره ای، تاریخ تعلق مالیات و عوارض همان تاریخ صدور صورتحساب است; لکن مودی با رعایت تبصره فوق مجاز است پرداخت مالیات و عوارض فروش این نوع معاملات را تا زمان پرداخت ثمن معامله توسط خریدار یا مبلغ قرارداد توسط کارفرما، متناسبا، به تأخیر بیندازد و سازمان تا زمان پرداخت مالیات و عوارض فروش این نوع معاملات توسط کارفرما یا خریدار، مودی را مشمول جریمه تأخیر در پرداخت نخواهد کرد. در خصوص معاملات مذکور، تا زمان پرداخت مالیات و عوارض توسط خریدار، اعتبار مالیاتی برای وی از این بابت منظور نخواهد شد.
تبصره ۳ ـ کلیه کارفرمایان موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶/۰۷/۰۸ و ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵/۱۲/۱۴ موظفند علاوه بر ثبت اصل قرارداد پیمانکاری، کلیه پرداخت های خود به پیمانکار را نیز در سامانه مودیان ثبت نموده، همزمان با هر پرداخت، مالیات و عوارض متناسب با آن را به پیمانکار پرداخت کنند. چنانچه کارفرما از پرداخت مالیات و عوارض فروش خودداری کند، بعد از انقضای مهلت قانونی، اصل مالیات و عوارض و جریمه های متعلق به آن توسط سازمان از طریق عملیات اجرائی از کارفرما وصول و اصل مالیات و عوارض به حساب پیمانکار منظور خواهد شد.
تبصره ۴ ـ پیمانکاران و مهندسان مشاور موضوع این ماده می توانند از اوراق تسویه خزانه موضوع ماده (۲) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب ۱۳۹۴/۰۲/۰۱ و اوراق مالی اسلامی که توسط دولت منتشر می شود (منوط به دریافت مستقیم از دولت) برای تسویه مالیات و عوارض خود استفاده نمایند. سازمان مکلف به پذیرش این اوراق به عنوان مالیات و عوارض به میزان ارزش تنزیل شده آن (با نرخ حفظ قدرت خرید اسناد خزانه یا نرخ سود اوراق مالی ـ اسلامی) متناسب با سالهای باقی مانده تا سررسید است. میزان مالیات وصولی از این محل به عنوان عملکرد وصولی نقدی سازمان در سال پذیرش اوراق محسوب می شود. در اجرای این تبصره سازمان مکلف است که معادل سهم عوارض از پذیرش اوراق مذکور را از محل وصولی های جاری به حساب عوارض شهرداری ها و دهیاری های مربوط منظور نماید.
تبصره ۵ ـ چنانچه وجه واردات خدمت در دوره یا دوره های بعد پرداخت شود، مالیات و عوارض آن هم در همان دوره پرداخت می شود.
ماده ۵ ـ مأخذ محاسبه مالیات و عوارض فروش کالاها و خدمات، در مورد مودیان عضو سامانه مودیان، ارزش فروش مندرج در صورتحساب الکترونیکی است که توسط آنان در سامانه مزبور ثبت شده است.
تبصره ۱ـ مأخذ محاسبه مالیات و عوارض فروش کالاها و خدمات در مورد مودیانی که عضو سامانه مودیان نیستند و نیز مودیان متخلف موضوع ماده (۹) قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، ارزش روز کالا یا خدمت در زمان تعلق می باشد که توسط سازمان بر اساس اطلاعات موجود در سامانه مودیان، استعلام از مراجع ذی صلاح یا تعیین کارشناس یا هیأت کارشناسی مشخص می شود.
همچنین سازمان می تواند برای تعیین مأخذ مشمول مالیات مودیان مزبور، از دفاتر، اسناد و مدارک (اعم از الکترونیکی یا غیرالکترونیکی) آنها استفاده نماید. مودی مکلف است دفاتر، اسناد و مدارک مذکور را در صورت درخواست مأموران مالیاتی، کارشناس یا هیأت کارشناسی به آنان ارائه کند.
به موجب فراخوان مرحله دهم نظام مالیات بر ارزش افزوده، فعالان اقتصادی به شرح زیر مکلف به ثبتنام و اجرای مقررات مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای دی ماه سال ۱۴۰۲ هستند:
۱- فروشندگان حیوانات خانگی شامل سگ، گربه، ماهی، پرنده زینتی و حیوانات وحشی و کلیه مراکز درمانی، بیمارستانها و کلینیکهای دامپزشکی و تمامی ارائه دهندگان هرگونه خدمات به این حیوانات؛
۲- فروشندگان انواع غذا، لوازم و تجهیزات حیوانات خانگی موضوع بند (۱) فوق از قبیل پتشاپها (فروشگاه حیوانات خانگی)؛
۳- فروشندگان انواع ادوات و آلات موسیقی از هر نوع؛
۴- فروشندگان انواع لوازم آرایشی، تجهیزات آرایشگاهی و آرایشی، عطر و ادکلن؛
۵- ارائهدهندگان خدمات اخذ پذیرش تحصیلی و مشاوره و راهنمایی در امور تحصیلی خارجی؛
۶- ارائهدهندگان خدمات ماساژ از هر نوع؛
۷- ارائهدهندگان خدمات طرح و نقشه بهرهبرداری از معادن و مشاوره فنی، حفاری، آتشیاری و انفجار معدن؛
۸- صاحبان آتلیههای عکس و فیلم؛
۹- ارائهدهندگان خدمات مربوط به برگزاری سمینار، همایش، کنفرانس، جشنواره، گردهمایی و انواع مراسم؛
۱۰- فروشندگان انواع عینک آفتابی و لنزهای تماسی؛
۱۱- فروشندگان انواع ضایعات فلزی؛
۱۲- فروشندگان قهوه، کاکائو، نسکافه، پودر و خمیر حاصل از آنها؛
۱۳- فروشندگان انواع لوازم و تجهیزات حفاظتی از قبیل دزدگیر.
مالیات بر ارزش افزوده گامی بزرگ در اصلاح قوانین مالیاتی
اصولا ارزش افزوده به چه معنی می باشد باید گفت که ارزش افزوده به عبارتی هزینه ای است که در روند تولید یک محصول یا خدمت به آن افزوده می شود. برای درک بهتر این موضوع مواد اولیه تولید فرش که همان الیاف محسوب می شوند را در نظر بگیرید این الیاف که به صورت خام می باشند را ابتدا رنگ کرده و سپس روانه کارگاه ریسندگی می کنند در کارگاه ریسندگی الیاف رنگ شده تبدیل به نخ می شوند و یک سری فرآیند دیگر بر روی آنها انجام می شود تا در نهایت برای تولید فرش به قسمت بافندگی تحویل گردند. به همین فرآیندهایی که در روند تولید به این الیاف اضافه شده تا یک محصول نهایی شکل بگیرد ارزش افزوده اطلاق می گردد. با این تعاریف و تفاسیر می توان درک کرد که ارزش افزوده همان مبلغی است که در جهت تبدیل یک ماده اولیه به محصول نهایی هزینه شده است و به این ترتیب مبلغ تمام شده محصول برابر با مجموع مبالغ ارزش افزوده و مواد اولیه می باشد.
میزان این مالیات توسط دولت به عنوان درصدی از قیمت کالا یا خدمات ارائهشده تعیین می شود. همان طور که از نامش پیداست، ارزش افزوده طوری طراحی شدهاست که تنها بر ارزش افزوده یک شرکت تجاری در بالای خدمات و کالاهایی که می تواند از بازار خریداری کند، مالیات بگیرد.
برای درک بهتر معنای این امر، یک فرایند تولید را در نظر بگیرید. به عنوان مثال: قهوه جدا شده از دانه های قهوه که در آن محصولات در هر مرحله از فرآیند به طور متوالی ارزش بیشتری پیدا می کنند. هر شرکت ثبتشده با مالیات برارزش افزوده در این زنجیره مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان درصدی از قیمت فروش دریافت می کند. و مالیات بر ارزش افزوده پرداختشده برای خرید محصولات و خدمات مربوطه را پس می گیرد. در نتیجه مالیات برارزش افزوده خالص بر ارزش افزوده پرداختمیشود.
وقتی مصرف کننده نهایی خریدی را مشمول مالیات برارزش افزوده می کند که در این حالت قابل بازگشت نیست، آن ها برای کل فرایند تولید (به عنوان مثال خرید دانه های قهوه، حمل و نقل، پرداز ، کشت و غیره) مالیات برارزش افزوده پرداخت می کنند و مالیات بر ارزش افزوده همیشه در قیمت ها گنجانده شده است. تفاوت بین مالیات برارزش افزوده در فروش و خرید کالا خدماتی است که محصول به آن بستگی دارد، به بیان دیگر یعنی: ارزش خالص افزوده شده توسط شرکت.
