همه چیز درباره مالیات و تکالیف مالیاتی وکلا و مشاوران حقوقی
در ایران یکی از مهمترین مشاغل، وکالت محسوب می شود و افراد بسیار زیادی در این حوزه شغلی مشغول به کار می باشند.
یکی از دغدغه های بسیار مهم وکلا در حال حاضر موضوع نحوه محاسبه مالیات و تکالیف مالیاتی آن ها می باشد که سوالات و ابهامات بسیار زیادی را برای این دسته از فعالان اقتصادی به وجود آورده است و به همین علت در این مقاله به بررسی سوالات و چالش های مالیاتی حوزه وکالت پرداخته ایم.
مالیات و نحوه محاسبه آن، اصلی ترین سوال وکلا است.
اولین و مهم ترین مالیاتی که وکلا با آن سر و کار دارند، مالیات بر درآمد آن هاست.
به طور کلی هر شخصی که در ایران دارای درآمدی می باشد، بایستی نسبت به سود کسب شده در هر سال مالیات بر درآمد پرداخت کند.
وکلا ممکن است به دو صورت فعالیت خود را انجام دهند :
۱ – در قالب شخصیت حقیقی ( صاحبان مشاغل )
۲ – در قالب شخصیت حقوقی ( شرکت – موسسه و . . . )
محاسبه مالیات بر درآمد وکلا در هر یک از حالات زیر تابع مقررات مخصوص به خود می باشد.
همچنین در محاسبه ی درآمد مشمول مالیات وکلا بایستی معافیت های مالیاتی آنان را نیز لحاظ نماییم.
معافیت وکلایی که در قالب شخص حقیقی (صاحبان مشاغل ) فعالیت می کنند در سال ۱۴۰۳ معادل یک میلیارد ریال ( معادل صد میلیون تومان ) می باشد. این مبلغ از سود سالانه وکلا کسر می گردد. البته اعطای این معافیت به این گروه از مودیان مشروط به انجام تکالیف قانونی مربوطه می باشد که در زیر به آن پرداخت میکنیم .
طبق قانون بودجه مالیاتی، سقف معافیت مالیاتی مشاغل سال ۱۴۰۳ مبلغ ۱۴۴ میلیون تومان تعیین شده است. البته با این شرط که واحد صنفی از پایانه فروشگاهی (دستگاه کارتخوان) استفاده کنند؛ در غیر این صورت مبلغ معافیت ۱۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
اما اولین قدم در تعیین مالیات این گروه از مودیان محاسبه ی درآمد مشمول مالیات ( سود خالص سالانه ) آن ها می باشد که برای محاسبه آن ۲ روش اصلی وجود دارد :
۱ ) تعیین درآمد مشمول مالیات به روش رسیدگی به اسناد و مدارک
۲) تعیین درآمد مشمول مالیات به روش ضریب سوددهی
روش اول : تعیین درآمد مشمول مالیات به روش رسیدگی به اسناد و مدارک :
به طور کلی مالیات بر درآمد وکلا در روش رسیدگی به اسناد و مدارک از محل سود خالص کسب شده آن ها در طول یک سال می باشد. سود هر فعالیتی نیز عبارت است از جمع درآمدهای کسب شده ( جمع فروش کالا و ارائه خدمات ) پس از کسر هزینه های صورت گرفته توسط آن ها در طول سال مربوطه.
مهم ترین هزینه هایی که وکلا در طول سال با آن مواجه هستند عبارت است از :
الف) هزینه اجاره محل فعالیت
ب ) هزینه حقوق و دستمزد کارکنان
ج) هزینه های جاری ثبت و کار
و . . .
البته پذیرش هزینه های انجام شده در حساب مالیاتی و کسر آن از سود خالص سالانه تابع ضوابط و مقررات خاص خود می باشد، اما اگر بخواهیم فرمول ثابتی از نحوه ی محاسبه ی سود خالص ( درآمد مشمول مالیات ) بر اساس روش رسیدگی به اسناد و مدارک وکلا را در نظر بگیریم به رابطه زیر دست پیدا می کنیم :
سود خالص = جمع درآمدهای ناشی از فعالیت اقتصادی – هزینه های انجام شده
روش دوم : تعیین درآمد مشمول مالیات به روش ضریب سود فعالیت
این روش برای محاسبه ی درآمد مشمول مالیات وکلا و در مواقعی مورد استفاده اداره مالیاتی قرار می گیرد که اظهارنامه مالیاتی توسط آن ها در موعد مقرر ارسال نشود و یا اسناد و مدارک مربوط به فعالیت آن ها به ماموران مالیاتی ارائه نگردد و یا اینکه اسناد و مدارک به صورت ناقص و نامعتبر ارائه گردد.
به هر حال در مواقعی که ماموران مالیاتی امکان تعیین سود خالص وکیل را بر اساس اسناد و مدارک آن ها نداشته باشند به ناچار برای تعیین ماخذ مالیات آن ها از این ضرایب استفاده می کنند.
اگر بخواهیم فرمول ثابتی از نحوه ی محاسبه ی سود خالص ( درآمد مشمول مالیات ) بر اساس روش استفاده از ضریب سود فعالیت وکلا را در نظر بگیریم، به رابطه زیر دست پیدا می کنیم :
سود خالص = جمع درآمدهای ناشی از فعالیت اقتصادی * ضریب سود فعالیت
در حال حاضر ضرایب سوددهی فعالیت های مربوط به وکلا به شرح زیر می باشد:
مالیات حق الوکاله:
طبق ماده یک از قانون مالیات های مستقیم، تمام صاحبین مشاغل ایرانی موظف به پرداخت مالیات هستند. طبق بند (ب) و موارد ۹۵ و ۹۶ از همین قانون، تمامی وکلا به عنوان صاحبین مشاغل شمرده می شوند و موظف به پرداخت مالیات مستقیم تحت عنوان مالیات حق الوکاله هستند. وکلا موظف‌اند که مبلغ حق الوکاله خود را در وکالت نامه ذکر نموده و مطابق مبلغ حق الوکاله ای که اظهار کرده اند، معادل ۵% از آن را به صورت علی الحساب (پیش پرداخت) ، تمبر باطل و الصاق کنند.
ماده ۱۰۳ قانون ماليات‌هاى مستقيم اشعار مى‌دارد:
وکلاء دادگسترى و کسانى‌که در محاکم اختصاصى وکالت مى‌کنند مکلف هستند در وکالتنامه‌هاى خود رقم حق‌الوکاله‌ها را قيد نمايند و معادل ۵ درصد آن بابت على‌الحساب مالياتى روى وکالتنامه تمبر الصاق و ابطال نمايند که در هر حال مبلغ تمبر حسب مورد نبايد کمتر از ميزان مقرر در زير باشد.
ـ در دعاوى و امورى که خواسته آنها مالى است ۵ درصد حق‌الوکاله مقرر در تعرفه براى هر مرحله.
ـ در مواردى‌که موضوع وکالت مالى نباشد يا تعيين بهاء خواسته قانوناً لازم نيست و همچنين در دعاوى کيفرى که تعيين حق‌الوکاله به‌نظر دادگاه است ۵ درصد حداقل حق‌الوکاله مقرر در آئين‌نامه حق‌الوکاله براى هر مرحله
ـ در دعاوى کيفرى نسبت به مورد ادعاى خصوصى که مالى باشد برطبق مفاد حکم بند الف فوق
ـ در مورد دعاوى و اختلافات مالى که در مراجع اختصاصى غيرقضائى رسيدگى و حل و فصل مى‌شود و براى حق‌الوکاله آنها تعرفه خاصى مقرر نشده است از قبيل اختلافات مالياتى و عوارض توسعه معابر شهردارى و نظاير آنها ميزان حق‌الوکاله صرفاً از لحاظ مالياتى به‌شرح زير:
تا يک ميليون ريال مابه‌الاختلاف ۵ درصد:
ـ تا ۳ ميليون ريال مابه‌الاختلاف ۴ درصد نسبت به مازاد يک ميليون ريال
ـ از سه ميليون ريال مابه‌الاختلاف به بالا سه درصد نسبت به مازاد سه ميليون ريال منظور مى‌شود و معادل ۵ درصد آن تمبر باطل خواهد شد. در صورتى‌که پس از ابطال تمبر تعقيب دعوى به وکيل ديگرى واگذار شود وکيل جديد مکلف به ابطال تمبر روى وکالتنامه مربوطه نخواهد بود.
موارد استثنا در ماده ۱۰۳ ق.م.م
در برخی از موارد خاص نیازی به ابطال تمبر و وکالت نیست که شامل موارد زیر است:
-
کارمند مودی: اگر اسم کارمند در لیست بیمه به عنوان کارمند استخدامی مودی درج شده باشد، به ابطال حق تمبر نیازی ندارد.
-
اشخاص حقیقی: اگر مادر، پدر، خواهر، برادر، دختر، پسر، همسر و نواده مودی وکالت او را بکنند، به ابطال تمبر نیازی نیست.
-
وزارت‌خانه‌ها، موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداری‌ها، نیازی به ابطال حق تمبر ندارند.
-
اگر وکیل پرونده عوض شود، وکیل جدید نیازی به ابطال تمبر مجدد ندارد.
تبصره ۲ ماده ۱۰۳ (ق.م.م) بيان مى‌دارد:
در صورتی که فرد تمبر را تحت وکیلی باطل کرده باشد و ادامه کار به وکیل دیگری واگذار شده باشد وکیل جدید موظف به باطل کردن تمبر جدید نیست.
جریمه عدم پرداخت مالیات از سوی وکلا چیست ؟
تمامی وکلای دادگستری هرساله و در زمان مقرر شده (معمولا تیرماه) می بایست اظهار نامه مالیاتی خود را به سازمان مالیات ارائه دهند. چنانچه در مدت زمان مقرر شده اظهار نامه مالیاتی خود را تحویل نداده باشند، مالیات آنها شامل ۲۰% جریمه شده و به صورت علی الراس محاسبه خواهد شد.
کم اظهاری در پرداخت مالیات توسط وکلا
همانطور که اول مطلب گفته شد، در هنگام توافق وکیل با موکل، علاوه بر وکالتنامه، قراردادی تحت عنوان «قرارداد خصوصی وکالت» نیز تنظیم می‌شود که ناظر بر توافقات مالی مابین طرفین است. رقم حق الوکاله توافقی، مراحل و شیوه پرداخت در ذیل این قرارداد به امضا طرفین می‌رسد. مطابق با ماده دو «آئین نامه تعرفه حق الوکاله، حق المشاوره و هزینه سفر وکلای دادگستری و وکلای موضوع ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران»، درج عبارت «طبق تعرفه» در وکالت نامه و اخذ مبلغی اضافه بر تعرفه از موکل جرم تلقی شده است. اما در یک پدیده شایع برخی وکلا از ابراز صریح رقم حق الوکاله در وکالتنامه خودداری نموده و از عباراتی نظیر «مطابق با تعرفه» استفاده می‌کنند. درحالی که مطابق با ماده مذکور، ذکر ارقام مازاد بر تعرفه اجباری است.
مالیات حق الوکاله ۱۴۰۳ وکیل چند درصد است؟
وکلای دادگستری و سایر مشغول به وکالت در محاکم اختصاصی طبق قانون مالیات های مستقیم وظیفه پرداخت مالیات را دارند. طبق این قانون ذکر مبلغ حق الوکاله و پرداخت ۵ درصد از آن به عنوان مالیات بر عهده وکیل است. نکته مهم در این باره این است که میزان حق الوکاله در وکالت نامه باید ذکر شود و تمبری که روی آن الصاق و ابطال می شود نباید مبلغی کمتر از میزان تعیین‌شده داشته‌باشد.
میزان مالیات حق الوکاله ۱۴۰۳ در پرونده ها مختلف به شرح زیر است:
-
۵ درصد مبلغ حق الوکاله برای اختلافات مالی
-
حداقل ۵ درصد مبلغ حق الوکاله برای اختلافات غیر مالی
-
طبق مفاد ماده ۱۳۱ ق.م.م برای پرونده های کیفری
-
در پرونده های موجود در مراجع غیر قضایی مانند عوارض شهرداری و اختلاف مالیاتی:
-
۵ درصد تا سقف یک میلیون تومان
-
۴ درصد تا سقف سه میلیون تومان
-
۳ درصد برای بیش از سه میلیون تومان
-
۵ درصد برای هزینه ابطال تمبر
در صورتی که حق الوکاله ثبت شده در وکالت نامه بیشتر از تعرفه مقرر شده توسط کانون وکلا بود، مبلغ تعرفه برای ابطال تمبر توسط دادگاه مورد قبول است و مبلغ قرارداد برای محکومیت خوانده به پرداخت حق الوکاله را ملاک قرار می دهد. اگر حق‌الوکاله درج‌شده در وکالت نامه کمتر از تعرفه باشد، باز هم دادگاه مبلغ تعرفه را برای تمبر مالیاتی ملاک قرار می دهد. اما مبلغ پرداختی حق الوکاله توسط خوانده، همان مبلغ درج‌شده در قرارداد است.
ارایه خدمات حرفه ای مشاور مالیاتی و وکالت در پرونده های مالیاتی
تقریبا بیشترِ مردم می‌دانند تحصیل‌کردگان حسابداری، وارد یکی از مشاغل حسابداری، حسابرسی می‌شوند؛ ولی شاید کمتر کسی اطلاع داشته باشد که این افراد پس از کسب تجربه می‌توانند به‌عنوان مشاور مالیاتی نیز به فعالیت بپردازند. در ادامه بیشتر در خصوص وظایف مشاور مالیات توضیح می‌دهیم.
قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان
در تاریخ ۹۸/۷/۲۱، دولت مکلف به ایجاد زیرساخت‌هایی برای اجرای قانون «پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان» ظرف مدت ۱۵ ماه شد. پس از ثبت نام در این سامانه، به هر مودی یک کارپوشه اختصاص می‌یابد و کلیه تعاملات مابین سازمان امور مالیاتی و مودی از طریق همین کارپوشه صورت می‌گیرد. با اتصال دستگاه‌های پوز و درگاه های پرداخت الکترونیک مختص مودی به حساب سامانه مودیان، تمامی دریافتی‌های فرد در کارپوشه شخصی وی ثبت شده و سازمان امور مالیاتی به این اطلاعات دسترسی خواهد داشت. مودی نیز بابت تمامی مبالغی که دریافت می‌کند باید صورت حسابی را که از طریق سامانه مذکور صادر شده است به مشتری تحویل بدهد. در صورت راه اندازی این سامانه و برقراری اتصال با سامانه ثبت قرارداد الکترونیک، بخشی از مشکلات عدم شفافیت بازار خدمات حقوقی رفع خواهد شد.
برای پیشبرد روند اخذ مالیات وکلا چه اقداماتی انجام می شود ؟
یکی از اقداماتی که برای صحیح صورت گرفتن نحوه پرداخت مالیات وکلا و حل مشکلات این نوع از مالیات صورت می گیرد، اجباری کردن روند سامانه ای و اقدام اصلاحات ضروری در سامانه است. برای رفع مشکلات سامانه، تغییری باید در سامانه ثنا صورت بگیرد که هم مبلغ تمبر ابطالی از میزان حق الوکاله محاسبه شود و هم حداقل رقم ها بر اساس تعرفه حساب شود و به میزان کم تر از تعرفه مقرر اجازه پرداخت نداشته باشد.
به علاوه ابزاری باید به وجود بیاید که بتوان به قرارداد های خصوصی دسترسی داشت. بنابراین این سامانه به خوبی می تواند برای رسیدیگی به قرارداد های وکلا دسترسی داشته باشد. برای رسیدن به این هدف، باید گزینه تنظیم قرارداد خصوصی در این سامانه ایجاد شود که بعد از تایید وکالت موکل و امضای قرارداد مابین وکیل و موکل در سامانه ثنا، کد یکتا بگیرد. به این ترتیب وکیل در هنگام ایجاد دادخواست باید کد یکتای خود را ضمیمه پرونده کند. سیستم مالیاتی به وسیله این کد، مفاد قرارداد را وارسی می کند و در جریان میزان حق الوکاله قرار می گیرد.
علاوه بر این سازمان مالیات می بایست از طریق قوه قضائیه به قرارداد های وکالت دسترسی داشته باشد تا در مورد تمامی فعالیت های مابین وکیل و موکل اطلاعات کافی داشته باشد.
یکی دیگر از اقدامات بهبود جریان مالیات وکلا پیوند فرصت های آینده به رفتار فعلی وکیل است. در این روش بعد تمام شدن فرآیند دادخواهی و صادر شدن رای توسط قاضی، موکل به سامانه مراجعه می کند و فرم نظرسنجی را تکمیل می کند. بنابراین به سوالاتی در مورد پرداخت های انجام شده جواب می دهد تا مطابق پاسخ وی به مقایسه حق الوکاله درج شده در قرارداد و حق الوکاله اخذ شده از موکل بپردازد.
سخن نهایی
مالیات حق الوکاله ۱۴۰۳ نیز مانند سایر مالیات های مستقیم که از منشا درآمد مشاغل مختلف هستند، باید در زمان های مقرر شده به اداره امور مالیاتی پرداخت شوند. وکلا باید درصد تعیین شده از هر دریافتی خود را به عنوان مالیات بپردازند. در غیر این صورت مشمول جریمه مالیاتی خواهند شد. البته استثناهایی نیز وجود دارد که در آن نیازی به پرداخت مالیات نیست که در این مقاله به این موارد اشاره کردیم. امیدواریم که این در این مقاله توانسته‌باشیم به سوالات شما در این باره پاسخ داده‌باشیم.
مشاوران خبره موسسه حسابداری نوین تراز تبریز آماده ارایه کلیه خدمات مربوط به وکلا و مشاوران حقوقی محترم می باشد . تلفن : ۰۹۱۴۱۰۴۱۳۶۰
