حسابداری در شرکتهای بازرگانی

حسابداری بازرگانی چیست؟
اصول و فنون حسابداری شرکت های بازرگانی به چه صورت است؟ یک حسابدار ماهر چه نکاتی را باید در حسابداری بازرگانی رعایت کند؟ برای پاسخ به این سوالات تا انتهای متن با ما همراه باشید.

تعریف شرکت های بازرگانی:
شرکت بازرگانی به شرکتی گفته می شود که کالایی را بدون آنکه در تولید آن نقشی داشته باشد خریده و یا از کشوری وارد کرده و بدون ایجاد هیچ تغییری آن را روانه بازار و به فروش برساند. فرآیند تجارت عمده فروشان و حتی خرده فروشان نوعی فعالیت بازرگانی محسوب شده و نیازمند حسابداری بازرگانی و فهم اصول آن است. خرید و فروش کالا درشرکتهای بازرگانی به صورت خرید نسیه ، فروش نقدی و فروش نسیه امکان پذیر است که در بخش تخفیفات معمولا شرکت ها برای بدست آوردن سود بیشتر فروش اعتباری را در اولویت قرار می دهند که معمولا این نوع فروش ها دارای مزایایی برای هر دو طرف است دراین حالت خریدار نفدینگی خود را ذخیره نموده و فروشنده نیز زودتر حسابهای دریافتنی خود را نقد مینماید. این تخفیفات شامل تخفیف تجاری ، تخفیف نقدی ، تخفیف توافقی و برگشت از فروش و تخفیفات می شود.

خرید کالا در حسابداری بازرگانی:
در عملیات حسابداری بازرگانی به هنگام خرید کالا باید به این نکته توجه کرد که ممکن است فروشنده تخفیفاتی را به شرکت بدهد که این تخفیفات چهار نوع اند و هریک باید به طرز خاصی در دفاتر حسابداری شرکت بازرگانی ثبت شوند:
تخفیف تجاری: این نوع تخفیف، تخفیفی است که معمولا هنگام خرید به صورت عمده به شرکت خریدار داده می شود و یا در زمان های خاصی از سال به عنوان مثال فروش ویژه بهاره و … فروشنده درصدی تخفیف برای کالای خریداری شده توسط شرکت قائل می شود. تخفیف تجاری در جایی ثبت نمی شود و به عبارتی در عملیات حسابداری بازرگانی مربوط به ثبت خرید کالای با تخفیف تجاری، تنها مبلغ خرید خالص ثبت می شود.
تخفیف توافقی: این نوع تخفیف که در واقع آن را به نوعی باید چانه زدن نام نهاد، توافقی است که در قیمت خرید و فروش بین خریدار و فروشنده کالا صورت می گیرد. تخفیف توافقی نیز مانند تخفیف تجاری چون پیش از قطعی شدن معامله انجام می پذیرد، در دفاتر حسابداری ثبت نمی شود. این دو نوع تخفیف معمولا در زیر فاکتور قید می شوند.

تخفیف نقدی:

به هنگام خرید گاهی فروشنده تخفیفی را بدین صورت تعیین می کند که اگر مبلغ خرید کالا زودتر از تاریخی که تعیین شده پرداخت شود تخفیفی را برای آن در نظر بگیرد، به این نوع تخفیف که به نوعی به عنوان تشویق به خریدار داده می شود، تخفیف نقدی گفته می شود. در مورد این نوع تخفیف چون در زمان خرید هنوز مشخص نیست که تخفیف تعلق خواهد گرفت یا خیر مبلغ خرید بدون تخفیف بدهکار و مبلغ پرداختی بستانکار ثبت می شود. اما هنگامی که پرداختی زودتر از موعد مقرر صورت گرفت، مبلغ تخفیف در آن لحاظ می شود.
تخفیف به علت عیب و نقص:

گاهی خریدار به دلیل معیوب بودن جنس خریداری شده و یا عدم مطابقت آن با نمونه ارائه شده اولیه، بخشی از جنس خریداری شده را به فروشنده عودت داده و یا بابت معیوب بودن آن از فروشنده تخفیف می گیرد، در هر دو صورت مبلغ عودت داده شده یا تخفیف بایستی به صورت برگشت از خرید و تخفیف ثبت شود.

فروش کالا در حسابداری در شرکتهای بازرگانی:
هنگام فروش کالا در روش ثبت ادواری در صورت فروش به صورت نسیه، حساب هایی که دریافت خواهند شد بدهکار و در صورت فروش نقدی، حساب صندوق بدهکار می شود و حساب فروش بستانکار است.در صورت برگشت کالای به فروش رفته، مبلغ برگشت از فروش و همچنین تخفیفات داده شده بدهکار و مبالغ دریافتنی بستانکار می شوند.
چنانچه هنگام فروش از بابت معیوب بودن کالا مبلغی به صورت تخفیف کسر شود، نحوه ثبت آن همانند برگشت کالا می باشد. همچنین در صورتی که هنگام فروش نسیه به خریدار قول تخفیف در مبلغ کالای فروش رفته در صورت پرداخت زودتر از موعد مقرر داده شود و خریدار آن را زودتر از تاریخ تعیین شده پرداخت نماید و از این بابت تخفیف بگیرد، در دفاتر حسابداری شرکت، تخفیف نقدی فروش بدهکار و مبالغ دریافت شده بستانکار ثبت خواهند شد.

سود و زیان در حسابداری در شرکتهای بازرگانی:
سود و زیان هر شرکتی بیانگر نتایج عملیات آن شرکت در طی یک دوره مالی است. جهت سنجش نتایج عملیات یک شرکت بایستی درآمدها و هزینه های یک دوره در مقابل هم قرار گیرند. در حسابداری بازرگانی گزارشی را که در آن درآمدها و هزینه های یک دوره شرکتی مقابل هم قرار بگیرند صورت سود و زیان آن شرکت می نامند. صورت سود و زیان شرکت های بازرگانی باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
o فروش خالص
o مبلغ تمام شده کالای به فروش رسیده
o سود یا زیان ناخالص
o هزینه های عملیاتی
o سود یا زیان خالص
۱٫ در حسابداری بازرگانی برای بدست آوردن فروش خالص می بایست مانده حساب فروش در دفاتر حسابداری منهای مانده تخفیفات نقدی و سایر تخفیفات فروش و برگشت از فروش شود.
۲٫ برای محاسبه مبلغ تمام شده کالای به فروش رسیده بایستی موجودی کالای ابتدای دوره و خرید خالص در طی دوره (خرید منهای برگشت از خرید و تخفیفات نقدی و سایر تخفیفات آن) و هزینه های مربوط به حمل کالا را جمع کرده و موجودی کالا در انتهای دوره را از آن کسر کرد.
۳٫ فروش خالص منهای مبلغ تمام شده کالای به فروش رسیده، سود یا زیان ناخالص را بدست خواهد داد.
۴٫ در صورت کسر هزینه های عملیاتی چون هزینه های مربوط به فروش و هزینه های اداری از سود یا زیان ناخالص، سود یا زیان خالص حاصل خواهد شد.

ترازنامه درحسابداری در شرکتهای بازرگانی:
ترازنامه صورت وضعیتی است که با ارائه گزارشی از سرمایه، دارایی ها و بدهی های شرکت بازرگانی در یک زمان، اطلاعات مربوط به منابع و تعهدات اقتصادی و حقوق مالی صاحب سرمایه را مشخص می نماید. در واقع ترازنامه شکل بسط داده شده معادله اساسی حسابداری (سرمایه + بدهی = دارایی) است. از آنجایی که ترازنامه به نوعی معرف وضعیت مالی شرکت بازرگانی در مقطع زمانی مشخصی است، آن را با نام صورت وضعیت مالی نیز می شناسند. در ترازنامه معمولا دارایی ها به ترتیب سرعت آنها در تبدیل شدن به وجوه نقد و بدهی ها بر طبق زمان سررسید مربوطه طبقه بندی و گزارش می شوند.
در ترازنامه هر یک از طبقات اقلام مذکور به صورت زیر گزارش می شود ( ترتیب طبقات در تهیه ترازنامه):
دارایی های جاری:
دارایی های جاری در حسابداری بازرگانی عبارت است از نقدینگی شرکت و سایر دارایی هایی که انتظار می رود در طی یک سال به وجه نقد مبدل خواهند شد، به فروش خواهند رفت یا مصرف خواهد شد. اقلام دارایی های جاری عموما به ترتیب نزول نقدینگی در صورت وضعیت مالی (ترازنامه) طبقه بندی می شوند، مثل: موجودی نقد شرکت – موجودی کالای شرکت – سرمایه گذاری های کوتاه مدت شرکت.
دارایی های غیرجاری:
دارایی های غیرجاری یا به عبارتی دارایی های بلند مدت به آن قسم از دارایی ها گفته می شود که هدف شرکت، نگهداری و بکارگیری آنها در سالهای متمادی است؛ دارایی های غیرجاری (بلند مدت) را دارایی های ثابت نیز می نامند. دارایی های غیرجاری خود به سه نوع طبقه بندی می شوند. دارایی های غیرجاری که به ترتیب غیرجاری تر بودن و طولانی تر بودن عمرشان گزارش میشوند؛ مانند زمین – ساختمان – ماشین آلات – اثاثیه – وسایل نقلیه – …؛ دارایی های غیر جاری نامشهود مثل سرقفلی – حق الامتیازها؛ و دارایی های غیرجاری که برای کسب سود و بهره خریداری شده اند؛ مانند خرید اوراق قرضه سایر شرکت ها ( البته مشروط بر اینکه برای فروش در یک سال آتی تهیه نشده باشند).
بدهی های جاری:
بدهی های جاری در حسابداری بازرگانی به آن دسته از تعهدات شرکت گفته می شود که پیش بینی می شود حداکثر طی یک سال از محل دارایی های جاری شرکت و یا ایجاد بدهی جاری دیگری باز پرداخت یا تسویه شوند. بدهی های جاری معمولا به ترتیبی که پیش بینی می شود تسویه شوند در ترازنامه طبقه بندی خواهند شد؛ همچون حساب های قابل پرداخت – مالیات قابل پرداخت.
بدهی های بلند مدت:
بدهی های بلند مدت در حسابداری بازرگانی به آن دسته از تعهداتی اطلاق می شود که پیش بینی می شود شرکت نتواند طی یک سال از محل دارایی های جاری خود و یا ایجاد بدهی های جاری دیگری آنها را بازپرداخت و یا تسویه نماید؛ مانند اوراق مشارکت قابل پرداخت – اسناد قابل پرداخت بلند مدت.
سود و زیان در حسابداری بازرگانی:
سود و زیان هر شرکتی بیانگر نتایج عملیات آن شرکت در طی یک دوره مالی است. جهت سنجش نتایج عملیات یک شرکت بایستی درآمدها و هزینه های یک دوره در مقابل هم قرار گیرند. در حسابداری بازرگانی گزارشی را که در آن درآمدها و هزینه های یک دوره شرکتی مقابل هم قرار بگیرند صورت سود و زیان آن شرکت می نامند. صورت سود و زیان شرکت های بازرگانی باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
o فروش خالص
o مبلغ تمام شده کالای به فروش رسیده
o سود یا زیان ناخالص
o هزینه های عملیاتی
o سود یا زیان خالص
۱٫ در حسابداری بازرگانی برای بدست آوردن فروش خالص می بایست مانده حساب فروش در دفاتر حسابداری منهای مانده تخفیفات نقدی و سایر تخفیفات فروش و برگشت از فروش شود.
۲٫ برای محاسبه مبلغ تمام شده کالای به فروش رسیده بایستی موجودی کالای ابتدای دوره و خرید خالص در طی دوره (خرید منهای برگشت از خرید و تخفیفات نقدی و سایر تخفیفات آن) و هزینه های مربوط به حمل کالا را جمع کرده و موجودی کالا در انتهای دوره را از آن کسر کرد.
۳٫ فروش خالص منهای مبلغ تمام شده کالای به فروش رسیده، سود یا زیان ناخالص را بدست خواهد داد.
۴٫ در صورت کسر هزینه های عملیاتی چون هزینه های مربوط به فروش و هزینه های اداری از سود یا زیان ناخالص، سود یا زیان خالص حاصل خواهد شد.
ترازنامه در حسابداری بازرگانی:
ترازنامه صورت وضعیتی است که با ارائه گزارشی از سرمایه، دارایی ها و بدهی های شرکت بازرگانی در یک زمان، اطلاعات مربوط به منابع و تعهدات اقتصادی و حقوق مالی صاحب سرمایه را مشخص می نماید. در واقع ترازنامه شکل بسط داده شده معادله اساسی حسابداری (سرمایه + بدهی = دارایی) است. از آنجایی که ترازنامه به نوعی معرف وضعیت مالی شرکت بازرگانی در مقطع زمانی مشخصی است، آن را با نام صورت وضعیت مالی نیز می شناسند. در ترازنامه معمولا دارایی ها به ترتیب سرعت آنها در تبدیل شدن به وجوه نقد و بدهی ها بر طبق زمان سررسید مربوطه طبقه بندی و گزارش می شوند.
در ترازنامه هر یک از طبقات اقلام مذکور به صورت زیر گزارش می شود ( ترتیب طبقات در تهیه ترازنامه):
دارایی های جاری:
دارایی های جاری در حسابداری بازرگانی عبارت است از نقدینگی شرکت و سایر دارایی هایی که انتظار می رود در طی یک سال به وجه نقد مبدل خواهند شد، به فروش خواهند رفت یا مصرف خواهد شد. اقلام دارایی های جاری عموما به ترتیب نزول نقدینگی در صورت وضعیت مالی (ترازنامه) طبقه بندی می شوند، مثل: موجودی نقد شرکت – موجودی کالای شرکت – سرمایه گذاری های کوتاه مدت شرکت.
دارایی های غیرجاری:
دارایی های غیرجاری یا به عبارتی دارایی های بلند مدت به آن قسم از دارایی ها گفته می شود که هدف شرکت، نگهداری و بکارگیری آنها در سالهای متمادی است؛ دارایی های غیرجاری (بلند مدت) را دارایی های ثابت نیز می نامند. دارایی های غیرجاری خود به سه نوع طبقه بندی می شوند. دارایی های غیرجاری که به ترتیب غیرجاری تر بودن و طولانی تر بودن عمرشان گزارش میشوند؛ مانند زمین – ساختمان – ماشین آلات – اثاثیه – وسایل نقلیه – …؛ دارایی های غیر جاری نامشهود مثل سرقفلی – حق الامتیازها؛ و دارایی های غیرجاری که برای کسب سود و بهره خریداری شده اند؛ مانند خرید اوراق قرضه سایر شرکت ها ( البته مشروط بر اینکه برای فروش در یک سال آتی تهیه نشده باشند).
بدهی های جاری:
بدهی های جاری در حسابداری بازرگانی به آن دسته از تعهدات شرکت گفته می شود که پیش بینی می شود حداکثر طی یک سال از محل دارایی های جاری شرکت و یا ایجاد بدهی جاری دیگری باز پرداخت یا تسویه شوند. بدهی های جاری معمولا به ترتیبی که پیش بینی می شود تسویه شوند در ترازنامه طبقه بندی خواهند شد؛ همچون حساب های قابل پرداخت – مالیات قابل پرداخت.
بدهی های بلند مدت:
بدهی های بلند مدت در حسابداری بازرگانی به آن دسته از تعهداتی اطلاق می شود که پیش بینی می شود شرکت نتواند طی یک سال از محل دارایی های جاری خود و یا ایجاد بدهی های جاری دیگری آنها را بازپرداخت و یا تسویه نماید؛ مانند اوراق مشارکت قابل پرداخت – اسناد قابل پرداخت بلند مدت.
ثبتهای حسابداری شرکتهای بازرگانی
ثبتهای حسابداری شرکتهای بازرگانی

سرفصل های حسابداری بازرگانی :
• خرید
• برگشت از خرید و تخفیفات
• فروش
• برگشت از فروش و تخفیفات
در ثبتهای حسابداری شرکتهای بازرگانی ۴ سرفصل فوق مورد استفاده شرکت های بازرگانی می باشد .

*شرایط استفاده از سرفصل هادر ثبتهای حسابداری شرکتهای بازرگانی :
شرط اول : ماهیت خرید بدهکار است ، این حساب هرگز بستانکار نمی شود .
شرط دوم : ماهیت برگشت از خرید و تخفیفات بستانکار است ، این حساب هرگز بدهکار نمی شود .
شرط سوم : ماهیت فروش همیشه بستانکار است ، این حساب هرگز بدهکار نمی شود .
شرط چهارم : ماهیت برگشت از فروش و تخفیفات همیشه بدهکار است ، این حساب هرگز بستانکار نمی شود.

آموزش کاربردی و جامع حسابداری بازرگانی
معمولا در شرکت‌های بازرگانی تغییری در نوع کالا ایجاد نمی‌شود. به همین خاطر نوع حسابداری آن‌ها با موسسات خدماتی و تولیدی اندکی متفاوت است.
کنترل موجودی انبار
دو نوع سیستم مختلف برای عملیات موجودی کالا و کنترل آن موجود است:
۱٫ سیستم ثبت دائمی
۲٫ سیستم ثبت ادواری

سیستم ثبت دائمی موجودی کالا
در سیستم ثبت دائمی زمانی که کالا را می‌خریم حساب موجودی کالا بدهکار می‌شود و هنگامی که کالا به فروش می‌رسد دو ثبت انجام می‌شود. ابتدا فروش ثبت شده و سپس یک ثبت نیز بابت کاهش موجودی کالا در دفتر ثبت می‌گیرد. یعنی حساب بهای تمام شده کالا بدهکار و حساب موجودی کالا بستانکار می‌شود.
این روش ثبت سبب می‌شود که میزان موجودی کالا و بهای تمام شده کالا همیشه و هر لحظه قابل تعیین باشد. در پایان هر سال مالی مقدار موجودی کالا در انبار دوباره بازبینی و شمارش می‌شود تا از صحت رقم‌ها در دفا‌تر اطمینان حاصل شود.
سیستم ثبت ادواری موجودی کالا
در این روش هنگام خرید کالا حساب خریدار بدهکار می‌شود و هنگام فروش کالا این کاهش موجودی حاصل از فروش در دفا‌تر ثبت نمی‌گردد. به همین خاطر در این روش تعیین مقدار موجودی کالا در طول سال از روی دفا‌تر امکان ‌پذیر نیست. برای تعیین موجودی کالا باید ابتدا مقدار موجودی کالا در پایان دوره تعیین شود سپس موجودی پایان دوره از مجموع موجودی اول دوره و خرید‌های طول دوره کسر می‌شود.
حساب خرید
حساب خرید در روش ثبت ادواری استفاده می‌شود. در این حساب فقط کالاهایی ثبت می‌شوند که به منظور فروش خریداری شده‌اند. هنگام خرید کالا حساب خریدار بدهکار و چنانچه خرید نسیه باشد حساب‌های پرداختی و اگر خرید نقدی باشد حساب صندوق بستانکار می‌شود.

روش ثبت حساب‌های خرید
همانطور که گفته شد در روش ادواری هنگام خرید، حساب خریدار بدهکار می‌شود و حساب وجه نقد یا حساب‌های پرداختنی بستانکار می‌شود.
۱٫ مثال ۱: موسسه بازرگانی سعیدی مبلغ ۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال کالا در تاریخ ۱۳۹۱/۰۲/۱۹ خریداری کرد. نحوه ثبت رویداد فوق در دفتر روزنامه به صورت زیر است:
۲٫ مثال ۲: موسسه بازرگانی سعید در تاریخ ۱۳۹۰/۰۵/۲۳ مبلغ ۸۳۰۰۰۰۰ ریال کالا خرید که مبلغ ۴۰۰۰۰۰۰ ریال آن را به صورت نقدی پرداخت. نحوه ثبت این رویداد مالی در دفتر روزنامه به صورت زیر است:
پرداخت وجه خریدهای نسیه
هنگامی که کالایی را به طورت نسیه می‌خریم، باید طبق قرارداد پول را در زمان معینی پرداخت کنیم. زمان پرداخت حساب‌های پرداختی بدهکار و صندوق یا حساب وجوه نقد بستانکار می‌شود.
هزینه حمل براساس استانداردهای حسابداری هزینه حمل کالا به عنوان بخشی از بهای تمام شده حساب می‌شود.
۱٫ مثال: موسسه بازرگانی سعیدی مبلغ ۱۰۰۰۰۰ ریال در تاریخ ۱۳۹۰/۱۱/۱۲ بابت هزینه حمل کالا پرداخت کرد. این رویداد مالی به این صورت در دفتر روزنامه ثبت می‌شود.

چگونگی ثبت انواع تخفیف و برگشت از خرید کالا
به طور کلی تخفیفات به صورت زیر تفکیک می‌شوند:
تخفیف تجاری: تخفیف تجاری به تخفیفی می‌گویند که در آن در قیمت کالا نسبت به قیمت رایج آن در بازار کاهش داده می‌شود. این نوع تخفیف معمولا به صورت درصد تعیین می‌شود. البته معمولا این نوع تخفیف برای خرید‌های عمده داده می‌شود.
همچنین تخفیفی که به خاطر چانه‌زنی مشتری در نظر گرفته می‌شود نوعی از تخفیف تجاری است. تخفیف تجاری معمولا فقط در فاکتور نوشته می‌شود و اثرات آن در دفا‌تر ثبت نمی‌شود.
حساب فروش
این نوع حساب حسابی است که برای ثبت کالای فروش رفته استفاده می‌شود. هنگام فروش کالا صندوق یا حساب‌های دریافتی بدهکارو حساب فروش بستانکار می‌شود.
نحوه ثبت فروش در روش ادواری هنگام فروش کالا اگر نسیه باشد حساب‌های دریافتی و اگر نقدی باشد حساب صندوق بدهکار و حساب فروش بستانکار می‌شود.
۱٫ مثال ۱: موسسه بازرگانی سعیدی مبلغ ۳۵۰۰۰۰ ریال کالا به صورت نسیه در تاریخ ۸۹/۵/۲۲ به فروش می‌رساند. این رویداد مالی به صورت زیر در دفتر روزنامه ثبت می‌شود:
۲٫ مثال ۲: موسسه بازرگانی سعیدی در تاریخ ۸۹/۹/۲۵ مبلغ ۴۵۰۰۰۰۰ ریال کالا به فروش می‌رساند که مبلغ ۳۰۰۰۰۰۰ ریال آن را به صورت نقدی دریافت می‌کند. این رویداد مالی به این صورت در دفتر روزنامه ثبت می‌شود:
دریافت وجه فروش‌های نسیه
اگر موسسه کالایی را به فروش برساند خریدار موظف است مبلغ مورد نظر را در تاریخ تعیین شده به فروشنده پرداخت کند. در این صورت در دفاتر، حساب وجوه نقد یا صندوق بدهکار و حساب‌های دریافتی بستانکار می‌شود.
چگونگی ثبت تخفیف‌ها و برگشت از فروش کالا
تخفیفات فروش به یکی از اشکال زیر است:
تخفیف تجاری:
تخفیف فروش تجاری عبارت است از کاهش در قیمت کالا نسبت به قیمت رایج آن که از جانب فروشنده به خریدار داده می‌شود که معمولا به صورت درصدی از قیمت کالا محاسبه می‌شود.
چانه‌زنی نیز همانگونه که قبلا ذکر شد نوعی تخفیف تجاری است که در دفاتر ثبت نمیگردد.
۱٫ مثال: موسسه سعیدی در تاریخ ۹۰/۱۱/۲۳ تعداد ۱۰ دستگاه خودرو جمعا به مبلغ ۲۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال به صورت نقد به فروش می‌رساند. مشتری می‌خواهد تمام مبلغ را به صورت نقد پرداخت کند و تقاضای تخفیف می‌کند. در انتها دو شرکت بر سر ۳ درصد تخفیف به توافق می‌رسند. این رویداد مالی به صورت زیر در دفتر ثبت می‌شود.
تخفیف بابت معیوب بودن کالا و برگشت کالای فروخته شده:
در این حالت خریدار می‌تواند تمام یا بخشی از کالا را به فروشنده برگشت دهد و یا تخفیف بگیرد. به این تخفیف، تخفیف بابت عیب میگویند. این برگشت کالا یا تخفیف هر دو در یک حساب به نام برگشت از فروش و تخفیفات ثبت می‌شوند. ماهیت این حساب بدهکار است.
۱٫ مثال: موسسه بازرگانی سعیدی در تاریخ ۹۰/۵/۱۱ مبلغ ۲۰۰۰۰۰۰ ریال کالا به صورت نسیه به فروش می‌رساند. در تاریخ ۹۰/۵/۱۵ خریدار ۵۰۰۰۰۰ ریال از کالا را به شرکت باز می‌گرداند. این رویداد بدین صورت در دفتر روزنامه نوشته می‌شود.
تخفیف بابت فروش نقدی یا واریز وجه زودتر از موعد مقرر:
همانطور که قبلا توضیح داده شد، در برخی موارد برای پرداخت وجه مدت زمانی مشخص می‌شود و اگر خریدار این وجه را زودتر پرداخت کند درصدی از مبلغ کل کالا تخفیف می‌گیرد. این تخفیف در دفاتر فروشنده به عنوان تخفیفات نقدی فروش ثبت می‌شود.
۱٫ مثال: موسسه بازگانی سعیدی در تاریخ ۸۸/۵/۱ مبلغ ۷۰۰۰۰۰۰ کالا با شرط نسیه ۳۰ روزه و ۳ درصد تخفیف اگر تا ۱۵ روز پرداخت شود به فروش می‌رساند. یک هفته بعد مشتری مبلغ را به حساب شرکت واریز می‌کند. این رویداد مالی به صورت زیر در دفتر روزنامه ثبت می‌شود.
موجودی کالا و حساب‌های مربوطه
موجودی کالا شامل کلیه ملزومات مصرفی، مواد خام، محصولات در جریان ساخت و همچنین موجودی کالاهای آماده برای فروش است. البته در مورد موسساتی که فقط کار بازرگانی انجام میدهند عبارت موجودی کالا فقط مربوط به کالاهایی است که به منظور فروش نگهداری می‌شوند. موجودی کالا یکی از اقلام دارایی جاری موسسه تلقی می‌شود زیرا انتظار می‌رود که در طی یک سال مالی به فروش برسد.
انبارگردانی موجودی کالا حسابداری در شرکتهای بازرگانی
۱٫ جهت تعیین مقدار کالای باقی مانده در انبارها، در پایان هر سال مالی کلیه کالاهای موجود در موسسه شمارش می‌شوند. به این عملیات انبارگردانی گفته می‌شود.
۲٫ در بعضی از شرکتها برای کنترل بهتر بر موجودی شرکت انبارگردانی را چند بار در سال انجام می‌دهند.
اثر تغییرات موجودی کالا بر سود موسسه
موجودی کالا یکی از قسمتهای مهم در ترازنامه و سود و زیان موسسات بازرگانی و تولیدی است. به طور کلی هرچه موجودی کالای اول دوره بیشتر باشد، سود کمتر و هرچه موجودی کالای پایان دوره بیشتر باشد سود موسسه افزایش می‌یابد.