در بخش سنتی که عمدتاً بخش کشاورزی است، تراکم جمعیت و دوری از جاده پیشرفت موجب پایین آمدن بهره وری می شود و با سیر قهقرایی کشاورزی نیروی کار زیادی از زمین رانده شده و کارگران بخش کشاورزی به صورت بیکاران پنهان درمی آیند که هیچ گونه قدرت خرید ندارند. رقابت محصولات صنعتی وارداتی به تدریج پیشه وران محلی را نیز از میدان به در و از شکل گیری صنعت محلی جلوگیری می کند.مازادشدن کارگران بخش کشاورزی بدون آنکه دارای قدرت خرید باشند، خیل عظیمی از نیروی کار ارزان را فراهم می آورد و این خود زمینه لازم را برای ورود سرمایه های خارجی به این کشورها و فعالیت آنها در بخشهایی که نیازمند کار ارزان است، ایجاد می کند که عمده این فعالیتها دربخش های صادراتی مواد اولیه موجود می باشد. بنابراین منطقی به نظر می رسد در چنین کشورهایی برنامه های توسعه به نحوی تهیه و تدوین گردد که توسعه بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش ها در اولویت قرار گرفته و مورد توجه و تاکید بیشتری باشد.
به طور کلی از دیدگاه توسعه اقتصادی، نقش کشاورزی به دلیل کمک آن به پیشبرد جریان رشد و توسعه نمایان تر است. بخش کشاورزی در جریان رشد و توسعه اقتصادی چند وظیفه مهم و اساسی بر عهده دارد که از آن جمله می توان به تامین غذا و امنیت غذایی برای جمعیت رو به رشد، تامین ارز خارجی برای وارد کردن کالاهای سرمایه ای از راه افزایش صادرات، عرضه مواد خام مورد نیاز صنعت و کمک به توسعه فعالیتهای تولیدی وابسته اشاره کرد. توسعه کشاورزی، افزایش تولیدات کشاورزی و دامی، و شیلات و جنگلداری را به همراه خواهد داشت و افزایش تولید اقلام مذکور ضمن ایجاد اشتغال و کمک به رشد اقتصادی به امنیت غذایی و بهبود تغذیه در جهان سوم کمک می کند. بخش کشاورزی از یک سو برخی از نهاده های مورد استفاده خود مانند ماشین های کشاورزی، کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات را از بخش صنعت تأمین می کند و بدین ترتیب برای برخی از تولیدات صنعتی تقاضا ایجاد می کند و از سوی دیگر بسیاری از مواد خام و مواد واسطه ای مورد نیاز رشته های مختلف صنایع را تامین می کند. براین اساس، توسعه اصولی بخش کشاورزی از طریق ارتباط های مذکور به تکمیل زنجیره های تولید و رونق فعالیتهای تولیدی مرتبط با کشاورزی در اقتصاد ملی کمک شایانی خواهد کرد.
فعالیتهای مختلف بخش کشاورزی می تواند بر روی محیط زیست آثار مثبت بر جای گذارد، به طوری که اگر از مصرف بی رویه کودها و سموم شیمیایی اجتناب شود. فعالیتهای زراعی، جنگلداری و مرتع داری می توانند نقش بسیار مؤثری در بهبود وضع محیط زیست و کاهش آلودگی های ایجاد شده در آن ایفا کنند
وقتی واژه کشاورزی بیان میشود در نظر عامه تداعی گر کاشت ، داشت و برداشت است حال آنکه دامنه این بخش در برگیرنده حوزه های باغبانی ماهیگیری شکار جنگلداری و دامپروری نیز هست . دلیل عقب ماندگی این بخش این است که واحدهای تجاری امور کشاورزی عمدتا واحدهای کوچک مستقل و خانوادگی است .
با افزایش روزافزون جمعیت نیاز به توسعه کشاورزی و صنایع تبدیلی محسوس تر از گذشته احساس می گردد. در سالهای اخیربا توجه به سیاستهای توسعه ای این بخش دیگر نمیتوان با شیوه های سنتی اداره کرد . لذا مدیران برای اداره روزمره واحدها ،تخصیص هزینه ها و ………… بطور کلی بهینه سازی امور به اطلاعات مالی نیاز دارند خصوصا حسابداری.
بسیاری از صنایع برای مقایسه نتایج حوزه های هم صنف و شناسایی بخشهایی که اصلاحات به بهبود عملکرد کمک
می کند از محک مقایسه استفاده می کنند . لذا اگر در بخش کشاورزی از روشهای حسابداری استاندارد شده استفاده شود امکان تحلیل وتفسیر اطلاعات مالی کارامد و طراحی نرم افزارها امکان پذیر میگردد به دلیل اشتراک استانداردها و هماهنگی و انسجام بیشتر امکان پذیر میگردد.
دارایی زیستی و انواع آن
دارایی زیستی : موجود زنده یا گیاه . گوسفند و خوک و گاو شیرده . درختان جنگل، سبزیجات و گندم ،گیاهانی که برداشت میشوند بوته درخت سبزیجات از تولیدات کشاورزی که برداشت میشود مثل میوه درختان برگ مو بوته چای
فعالیت کشاورزی : مدیریت بر دگردیسی دارایی زیستی برای فروش، تبدیل به تولید کشاورزی ویا افزایش دارایی زیستی
دگردیسی : تغييرات کمی و کیفی دردارايي ازطريق رشد ، تحليل ، توليد مثل یا توليد محصول كشاورزي.
اصل استاندارد بیانگر اینست که رشد دارایی بصورت افزایش در ارزش نیز ظاهر شود نه اینکه منحصر به برداشت و فروش باشد .مواردی که نیاز به توضیح دارند :
-
زمینی که برای فعالیت کشاورزی از آن استفاده میشود جز دارایی ثابت طبقه بندی میشود و مشمول این استاندارد نیست . زمینی که توسط شخص ثالث برای فعالیتهای کشاورزی اجاره داده میشود مثل سرمایه شخص ثالث است که در حوزه حسابداری سرمایه گذاری ها طبقه بندی میشود.
-
ماهی پرورشی در این حوزه قرار میگیرد اما ماهی هایی که از اقیانوس صید و فروخته میشود در این شمول نیست .
-
گیاهانی که در مراکزی داروسازی یا تکنولوژی زیستی جهت ساختن دارو پرورش داده می شوند در حوزه این استاندارد قرار میگیرند .
-
رشد در ترکیب و ساختمان موجود زنده موضوع مورد بررسی اگر برای اهداف فروش یا دگردیسی دارایی زیستی نباشد در این حوزه قرار نمیگیرد . مثل افزایش در پرورش برای استفاده محصول لبنی.
-
محصول و یا برداشت از دارایی زیستی موجودی است نه دارایی زیستی ! مثل شیر برگ چای و هیزم . تولید کشاورزی به موجودی تبدیل میشود به ارزش منصفانه کمتر از قیمت فروش . اما زمانیکه محصول هنوز رشد میکند یا جزء دارایی زیستی می شود ارزش آن بخشی از ارزش دارایی زیستی می شود .
-
اداره کردن مناطق تفریحی مربوط به حیوانات جز فعالیتهای کشاورزی نمی باشد اما پرورش حیوانات در قالب برنامه مدیریت شده که منجر به تخم گذاری آنها میشود و جهت فروش میباشد جز این استاندارد میباشد البته بیان میشود حیواناتی که بطور طبیعی تخم میگذارند فعالیت مدیریتی نیستند و فرعی از فعالیت اصلی فراهم کردن اقدامی تفریحی است .
-
قطع درختان جنگلی بدون داشتن هدفی برای احیاء در این حوزه قرار نمی گیرد .
دارایی زیستی مولد : عبارت‌است‌ازيك دارايي كه به قصد توليد مثل ، اصلاح نژاد ويا توليد كشاورزي، باحفظ حيات دارايي زيستي ، نگهداري مي‌شود وقابليت برداشت دربيش‌ازيك سال را دارد.طبق استاندارد ۱۱ شناسایی میگردد.ا قلامی مانند دامهای شیری، تاکستانها، درختان میوه و مرغهای تخم‌گذار .
دارایی زیستی مولد باید برمبنای بهای تمام شده پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته یا مبلغ تجدید ارزیابی ، به عنوان نحوه عمل مجاز جایگزین ، منطبق با الزامات استاندارد حسابداری شماره ۱۱ با عنوان ” حسابداری داراییهای ثابت مشهود“ شناسایی و گزارش شود.
دارایی زیستی غیر مولد : دارایی که شرایط گفته شده بالا را ندارد اقلامی هستند که به عنوان تولید کشاورزی برداشت میشوند یا به عنوان داراییهای زیستی به‌فروش می‌رسند. دامهای گوشتی، دامهای آماده فروش، ماهی پرورشی، غلات در جریان رشد از قبیل ذرت و گندم، و درختان پرورشی جهت تهیه الوار.
دارایی زیستی غیر مولد خریداری شده که تنها در زمان شناخت اولیه به بهای تمام شده شناسایی میشود ،داراییهای زیستی غیر مولد باید در شناخت اولیه و در تاریخ ترازنامه به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش اندازه‌گیری شود بجز در مورد توضیح داده شده در بند ۲۶ که نمیتوان ارزش منصفانه را به گونه‌ای اتکا پذیر اندازه‌گیری کرد. تعیین ارزش منصفانه برای دارایی زیستی غیر مولد یا تولید کشاورزی می‌تواند از طریق گروه‌بنـدی بر اساس خاصه‌های بارز آنها، برای مثال، بر حسب سن یا نژاد، تسهیل گردد. واحد تجاری، آن دسته از خاصه‌هایی را انتخاب میکند که در بازار به عنوان مبانی قیمت‌گذاری دارایی استفاده میشود.
اندازه‌گیری داراییهای زیستی
برای اندازه‌گیری داراییهای زیستی مربوط به فعالیتهای کشاورزی دو رویکرد اصلی ارزش منصفانه و بهای تمام شده وجود دارد که هرکدام از این رویکردها مبتنی‌بر استدلالات خاصی است.
کاربرد ارزش منصفانه برای اندازه‌گیری داراییهای زیستی مربوط به فعالیتهای کشاورزی براساس استدلالات زیر است :
الف . تغییرات ارزش منصفانه، آثار تغییرات ناشی از دگردیسی زیستی داراییهای زیستی را بهتر منعکس میکند،
ب . الگوی زمانی وقوع مخارج در موارد زیادی با الگوی دگردیسی زیستی متفاوت است،
ج . برای بسیاری از داراییهای زیستی بازار فعال وجود دارد و درنتیجه ارزش بازار قابل اتکا برای آنها وجود دارد،
د . به‌دلیل مشکلات تخصیص هزینه‌ها در رویکرد بهای تمام شده، در برخی از مواقع ارزش منصفانه از بهای تمام شده قابل اتکاتر است،
ﻫ . اطلاعات مبتنی‌بر ارزش منصفانه مربوط تر از اطلاعات مبتنی‌بر بهای تمام شده تاریخی است.
تفاوتهای استانداردهای ۲۶ و ۴۱ :
به استثناي موارد زير، با اجراي الزامات استاندارد ۲۶ ، مفاد استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره ۴۱ با عنوان كشاورزي نيز رعايت مي‌شود :
الف . براساس استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره ۴۱ باعنوان كشاورزي ، كليه داراييهاي زيستي بايد به‌ارزش منصفانه پس از كسر مخارج براوردي زمان فروش اندازه‌گيري شود، مگر اينكه تعيين ارزش منصفانه به‌گونـه‌اي اتكاپذير ميسر نباشـد. اما براساس اين استاندارد(استاندارد شماره ۲۶)، باتوجه به شرايط محيطي كشور و نبود بازار فعال براي داراييهاي زيستي مولد، اين داراييها به بهاي تمام شده طبق استاندارد حسابداري شماره ۱۱ باعنوان حسابداري داراييهاي ثابت مشهود اندازه‌گيري مي‌شود. دارايي زيستي مولد بايد برمبناي بهاي تمام شده پس از كسر استهلاك انباشته و كاهش ارزش انباشته يا مبلغ تجديد ارزيابي ، شناسايي و گزارش شود.
ب . طبق استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره ۴۱ با عنوان كشاورزي، كمك بلاعوض دولتي مربوط به داراييهاي زيستي مولد كه به ارزش منصفانه پس از كسر مخارج براوردي زمان فروش شناسايي مي‌شود درصورتي كه آن كمك مشروط نباشد در زمان قابليت وصول و در صورتي كه مشروط باشد در زمان احراز شرايط مقرر به عنوان درآمد شناسايي مي‌شود. اما براساس اين استاندارد(استاندارد شماره ۲۶)، تمام كمكهاي بلاعوض دولت در رابطه با داراييهاي زيستي مولد طبق استاندارد حسابداري شماره ۱۰ با عنوان كمكهاي بلاعوض دولت شناسايي مي‌شود. در مواردي كه دارايي زيستي توسط دولت به عنوان كمك بلاعوض دراختيار واحد تجاري قرار مي‌گيرد، كمك بلاعوض دولت معادل ارزش منصفانه دارايي زيستي پس از كسر مخارج براوردي زمان فروش در زمان شناخت اوليه است.
ارزش منصفانه مبلغي است كه خريداروفروشنده اي مطلع ومايل مي توانند در معامله اي حقيقي ودر شرايط عادي يك دارائي را در ازاء آن مبادله کنند .
بازار فعال : عبارت است از بازاري كه كليه شرايط زير را دارد:
الف . اقلام مبادله شده در بازار متجانس هستند.
ب . معمولاً خريداران و فروشندگان مايل در هر زمان وجود دارند.
ج . قيمتها براي عموم قابل دسترسي است .
مظنّه بازار مبناي مناسبي براي تعيين ارزش منصفانه است .
در صورتي كه بازار فعالي وجود نداشته باشد براي تعيين ارزش منصفانه استفاده مي‌كند:
۱) قيمتهاي تضميني اعلام شده توسط دولت.
۲) آخرين قيمت معامله در بازار.
۳) قيمتهاي بازار داراييهاي مشابه .
۴) معيارهاي خاص.
در كشور ما بعلت فزوني تقاضاي محصولات كشاورزي نسبت به عرضه آنها و وجود قيمت تضميني خريد محصولات اساسي كشاورزي توسط دولت، شركتها تلاشي در جهت كاهش بهاي تمام شده نداشته اند، زيرا قيمت تضميني خريد معمولاً با افزودن درصدي به بهاي تمام شده محصولات مشخص مي شود و بعلت تقاضاي زياد، محصولات با هر كيفيتي بلا فاصله به فروش مي رسند. اين موضوع باعث عدم توجه به سيستم حسابداري بهاي تمام شده و لذا عدم توسعه آن گرديده است.در ایران همچنین بدلیل محدودیت منابع و نبود بازار فعال از بهای تمام شده استفاده می شود .
نتیجه گیری
استانداردهای بین المللی از طریق تشریح و تعریف خصوصیاتی كه از محصولات و خدمات برای برآورده كردن نیازهای بازارهای صادرات مورد انتظار است، مبنایی برای تصمیم گیری صحیح در مورد سرمایه گذاری با توجه به منابع محدود ایجاد میكند.وبنابراین،این موضوع باعث جلوگیری از اتلاف منابع در كشورهای در حال توسعه از جمله ایران می گردند.در واقع استاندارهای بین المللی كه ناشی از یك اجماع بین المللی است، یك منبع مهم برای شناخت و توسعه تكنولوژی است.
بی تردید توسعه بخش کشاورزی با تمامی ویژگی ها و پیچیدگی های مترتب به آن فرآیندی نیست که در کوتاه مدت و بدون تدوین و اجرای برنامه های اصولی و صحیح محقق شود. البته این مهم در مورد توسعه سایر بخشهای اقتصادی نیز صادق است. همچنین هدف از توسعه، تنها تأمین رفاه نسل حاضر نبوده و بایستی رفاه نسلهای آتی رانیز درنظر گرفت. به همین دلیل الگوی توسعه پایدار مطرح می شود. در الگوی توسعه پایدار سعی برآن است که مقدار و کیفیت ثروت شامل مصنوعات بشر، ذخایر و منابع طبیعی، میراث نسل آینده حداقل برابر نسل امروز منظور شود.
توجه به این نکته ضروری است که مدرنیزه کردن کشاورزی و یا افزایش رشد محصولات کشاورزی با توسعه کشاورزی امری متفاوت است. در بسیاری از مناطق جهان، کشاورزی مدرنیزه شده و یا افزایشی در نرخ رشد تولید محصولات کشاورزی دیده می شود، ولی توسعه کشاورزی به معنی بهبود کمی و کیفی و بهبود وضع زندگی اکثریت کشاورزان و منجمله زارعین فقیر و خرده مالکین روی نداده است؛ بر این اساس کشاورزی جهان سوم را نمی توان به وسیله همان روشها و انجام همان سیاستهای توسعه کشاورزی قرن هیجدهم و نوزدهم و اوایل قرن بیستم مغرب زمین توسعه داد، زیرا اوضاع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این کشورها با آنچه در قرون مزبور در مغرب زمین وجود داشت، تفاوت بسیار دارد، بعلاوه شرایط جهانی و مبادلات جهانی امروزی با دو قرن پیش تفاوت بسیاری دارد.
در هر حال، توسعه کشاورزی حکایت از ایجاد تغییرات در بخش کشاورزی می کند و ایجاد این تغییرات مستلزم به وجود آوردن شرایطی مناسب برای وقوع آن است تا در نتیجه آن، فرصت های مناسب در اختیار کشاورزان قرار گیرد که ایجاد تعدیلاتی درساخت های اقتصادی و اجتماعی جامعه، پی افکندن زیر بناهای فیزیکی مناسب، به وجود آوردن و تاسیس زیر بناهای اجتماعی لازم برای تقویت کشاورزی و تعیین قیمتهای مناسب جهت محصولات کشاورزی از جمله این شرایط است.
